Տանել չեմ կարողանում գրել գերեզմանների ու թաղման արարողությունների կարդաբալետի մասին: Զզվում եմ, երբ ձեռքս են խոթում «ժամանակակից մեծերից» մեկի գերեզմանային գլուխգործոցն ու սպասում, որ կարդալուց հետո հիացական բացականչություններ եմ անելու: Ոչ: Երբեք: Ինձ երբեք դուր չեն եկել մեռած տատիկ-պապիկների թաղումները նկարագրող պատմվածքները: Գրում եք՝ գրեք, միայն թե՝ մի փորձեք դա ինձ մատուցել որպես գրողի տարած գլուխգործոց:

Մեկը լիներ, ասեր՝ եղբայր, քեզ պես անճար ու խեղճ գրողի համար մի քիչ շատ են դիտողություններդ ու զզվանքներդ, մարդիկ ինչ կարող են, այն էլ գրում են, դու ես, որ նորմալ բան չես գրում: Ու մի քիչ համեստ պահիր քեզ, վերջ ի վերջո:

Հիմա հենց այսպիսի բան էլ, ճիշտն ասած, սպասում եմ լսել: Արդարացված կլինի: Ես գնալով վերածվել եմ գրական տկարության: Առաջվա տոննաներով պատվածքներն այլեւս չկան, փոխարենը՝ թեթեւ մանդրաժ եւ ժամանակ առ ժամանակ ատամները փրփուրով պատող գրական կատաղություն, երբ բախվում եմ ինչ-որ գերեզմանային ժամանակավրեպության:

Բայց եթե չչափազանցնեմ, ապա ես այդքան էլ վատ չեմ նայվում: Հիմա, կարելի է ասել, գրական որոշակի հասունության փուլ է, բլա բլա բլա, կուտակված պատմվածքները դեռ հրապարակվում են, բլա բլա բլա, երբեմն քիչ թե շատ ադեկվատ բաներ եմ գրում, բլա բլա բլա, իսկ ֆեյսբուքյան ստատուսները մեկ-մեկ կարող են մեկ-երկու-երեք-չորս քոսոտ լայք հավաքել: Մի խոսքով՝ բլա բլա բլա: Ու մոռացա՝ իմ ալկովեպը կարդում են մինչեւ հիմա ու ինչ-որ մեկը ինչ-որ ժամանակը մեկ կգտնվի ու կասի, որ հրաշալի է իմ ալկովեպը: Բլա բլա բլա:

Ի դեպ ալկովեպը գրելիս ես այնքան չեմ խմել, ինչքան այն ավարտելուց հետո: Հիշում եմ, որ հենց այդ օրերին էր տեղի ունենում մի գերեզմանային իրադարձություն, որին ականատես էի լինում էթիլային մառախուղների հետեւից: Դե լավ, համաձայն եմ՝ էթիլային մառախուղների մասը չափազանցված է եւ իրականում խոսքը սովորական, կոշտուկոպիտ մարդկային անտարբերության մասին է: Ուրիշի դժբախտության հանդեպ: Միգուցե հենց այդ անտարբերության պատճառով էր, որ այդ ժամանակներից հետո գրելն անասելի դժվար դարձավ: Ասես մատերս ժանգոտեցին: Չնայած հենց սա իրոք հենց էթիլային մառախուղների պատճառով էր: Երեւի:

Ի՞նչ էի ասում: Պատմում էի ահագին ժամանակ առաջ տեղի ունեցածի մասին, թեեւ միեւնույն ժամանակ ասում էի, որ տանել չեմ կարողանում ու զզվում եմ գերեզմանային պատմվածքներից: Այն պատվմածքների, որոնցում տատիկ-պապիկի թաղումներ են նկարագրվում: Բայց ես կխուսափեմ բուն թաղման նկարագրումից, թեեւ ամեն ինչ շատ մոտ է: Իմ պատմածում էլ մահացածը տատիկ է: Անչափ ծեր ու անչափ հին մի տատիկ, ով այս աշխարհում իրենից հետո թողել էր միայն իր պես ծեր եւ իր պես հին մի ծեր պապիկի: Այս մարդկանց հետ ազգակցական կապ ես չունեի եւ այդ օրերի իրադարձություններին մասնակցում էի սովորական, կոշտուկոպիտ մարդկային անտարբերության շրջանակներում: Իսկ գերեզմանների ճանապարհին ծեր ու հին պապիկը պատմում էր, որ փայտեր է տաշել, որպեսզի խունկ վառի հողաթմբի վրա: Այդ մասին նա խոսում էր ողջ ճանապարհին: Ասում էր, որ փայտերը տաշել է, մի քանի ժամ տաշել է փայտերը, որ դրանք գերեզմաններում վառի եւ վրան խունկ լցնի, եւ դա պետք է, քանի որ ընդունված է գերեզմաններում խունկ վառել, եւ դրա համար փայտեր են պետք, որոնք էլ ինքը տաշել է: Չգիտեմ ինչ էի մտածում ես այդ պահին: Մտածում էի, որ ինչ լավ ու բարի է այդ ծեր ու հին մարդը, որ ողջ գիշերը փայտեր է տաշել: Միգուցե, տաշել բառը ես պատկերացնում էի ավելի այլ կերպ: Օրինակ՝ քանդակել, փորագրել: Այդպիսի մի բան: «Ես փայտեր եմ տաշել, որ վառենք խունկը: Խունկը վերցրե՞լ եք»,- ասում էր ծերն ու հինը: Նրա հետ եկող նիհար ու միգուցե ինձ պես անտարբեր ազգականը ասում էր՝ վերցրել է: «Ես փետերը տաշել եմ»,- կրկնում էր հինն ու ծերը:

Երբ գերեզմանոցում թասը դրեցին հողաթմբի վրա, ծերն ու հինը գրպանից ցելոֆանով փաթաթած ինչ-որ բան հանեց: Դրա մեջ եւս մեկ ցելոֆան էր, հետո՝ եւս մեկը: Ցելոֆաններից հետո թերթի էջեր էին: Էլի մի քանիսը: Վերջին թերթի մեջ փայտի փոքր կտորներ էին: Մանր-մանր: Լուցկու հատիկներից մի քիչ հաստ: Երեւի ժամանակին ինչ-որ տախտակ էր, որն այս ծեր ու հին մարդը կտրատել էր: Տաշել: Նա այդ տաշած փայտերը լցրեց թասի մեջ ու հետագա շուրջ քսան րոպեների ընթացքում ինքն ու իր նիհար-լղար ազգականը փորձում էին կրակ վառել: Կրակը պետք է կուլ տար այս մարդու հին ու երկար տարիների ամփոփիչ հոգատարությունն ու միգուցե՝ սերը: Նաեւ պետք է տաքացներ խունկը, որպեսզի այն հալվեր ու ծուխ տար: Ես նայում էի, թե ինչպես են մարդիկ փորձում վառել կրակը: Նրանց մոտ չէր ստացվում երկրորդ-երրորդ-չորրորդ անգամից: Չէր ստացվում: Գիտեք, որպեսզի կրակ վառես, ինչ-որ տարրական հմտություն է պետք: Կարող ես տաշել ամենաբարակ փայտերը, բայց կրակ ստանալու համար մեկ այլ գործողություն է պետք:

Վերադառնալու ճանապարհին ես վախենում էի նայել ծեր ու հին մարդուն: Նա անկարության մարմնավորում էր, որից ես ուղղակի սարսափում էի: Ես վախենում էի, որ ողջ կյանքը կարող է ամփոփվել տաշել գործողության մեջ: Կապրես-կապրես քեզ համար, կունենաս կին, ընկերներ, երեխաներ, տուն, իսկ հետո ի վիճակի կլինես ուղղակի փայտեր տաշել: Ես պինդ սեղմում էի ղեկն ու փորձում ինքս ինձ համոզել, որ գրողի ծոցն ուղարկեմ այդ մարդուն էլ, իր ազգականին էլ, հողաթումբն  էլ, տաշելն էլ, փայտիկներն էլ: Դա հեռու է ու անիրական: Ու նաեւ՝ տաշել-տաշել, ի՞նչ կա որ, բառ է, էլի, սովորական բառ, ի՞նչ գիտես ով է այդ մարդը կամ նրա նախնիների բարբառն ինչ նրբություններ է ունեցել:

Ոչ: Մոռանալ ինձ մոտ չէր ստացվում: Նույնիսկ ալկովեպի հետադարձ գոլորշիները չցրեցին այդ միտքը, ու հիմա, երբ ես հերթական անգամ կատաղած ու փրփրած բախվել եմ սպիտակ էջերի սառնությանը, սարսափում եմ մի օր գրական փայտիկներ տաշելու հեռանկարից: Ու գրողը տանի՝ ես հիմա գրում եմ գերեզմանների մասին, միայն թե լցնեմ այդ սպիտակ էջերը, միայն թե այդ սառնության մեջ տեսնեմ տառերիս ջերմությունը: Միայն թե համոզվեմ, որ փայտիկներն իմ մասին չեն:

Հ.Գ.1 Երբ այս մասին գրելուց հետո ես նույնը պատմեցի ալկովեպիս սիրահար հոգեբաններից մեկին, նա ասաց, որ սա նորմալ է եւ իմ տարիքի տղամարդկանց մոտ ժամանակ առ ժամանակ արձանագրվում են ճգնաժամներ՝ կապված հասունության նոր փուլի հետ:

Հ.Գ.2 Ալկովեպը նախկինում կատարված խզբզոց է, որը միգուցե գոյություն չունի, իսկ մի գուցե ունի եւ ուրիշ անվանում նույնպես ունի, ու հնարավոր է դուք դա կարդացել եք, եւ միգուցե ձեր մտքով եւս անցել է, որ դա ալկովեպ անվանելն ավելի ճիշտ է, եթե, իհարկե, այն իրականում գոյություն ունի: