Վիլյամ Ս. Բարոուզի հարցազրույցը

21/02/2015

Վիլյամ Ս. ԲԱՐՈՈՒԶ (William Burroughs, 1914 – 1997, սկզբնական շրջանում տպագրվել է Վիլյամ Լի կեղծանունով)

1950-ականներին ԱՄՆ-ում սկիզբ առած՝ Բիթ շարժման (Beat Movement)[i] և պսիխոդելիկ գրականության հիմնադիրներից, էքսպերիմենտալ վեպերի հեղինակ, ում գործերում արծարծվում է թմրամիջոցների օգտագործման փորձառության թեման:

Ավարտելով Հարվարդի համալսարանը՝ 40-ականների սկզբին տեղափոխվում է Նյու Յորք, ուր ծանոթանում է շարժման մյուս երկու հիմնադիր գրողներ Ջեք Քերուաքի և Ալան Գինսբերգի հետ: Կյանքի զգալի մասն ապրել է արտասահմանում՝ Մեքսիկայում, Մարոկկոյում, Մեծ Բրիտանիայում, Ֆրանսիայում և այլուր:

Հայտնի է հատկապես «The Junkie: Confessions of an Unredeemed Drug Addict» [«Թմրամոլը. մեղսավոր կախյալի խոստովանություններ»] (1953) վեպով և cut-up[ii] տեխնիկայով ստեղծված գործերով, որոնցից ամենաճանաչվածը «The Naked Lunch» [«Մերկ նախաճաշը»] (1959) վեպն է:

Վճռորոշ ազդեցություն է ունեցել 1950-ականներին ձևավորվող կոնտրմշակույթի վրա, փանկ գրական շարժման հայրն է:

Վիլյամ Ս. Բարոուզի հարցազրույցը՝ «Paris Review» ամսագրին (N35, աշուն, 1965 թվական)

Հարցազրույցը վարեց՝ Կոնրադ Նիքերբոքերը

Հրավառությունն ու սուլոցները Սենտ Լյուիսում[iii] ազդարարեցին 1965-ի գալուստը: Երբ կեսգիշերը եկավ, մերկապարողները դուրս վազեցին Գեսլայթ հրապարակի բարերից՝ փողոցում պարելու: Բարոուզն, ով այդ գիշեր, միայնակ հեռուստացույց էր նայել, Սենտ Լյուիսի ամենաէլեգանտ՝ «Չեյզ Փարք Պլազա» հյուրանոցի իր համարում քնած էր:

Հաջորդ օրը կեսօրին նա պատրաստ էր հարցազրույց տալու: Նրա հագին «Brook Brothers» կոստյում էր՝ ժիլետով, անգլիական ոճով կապույտ զոլերով ջիբրալթարյան շապիկ և փոքր սպիտակ պուտերով մուգ կապույտ փողկապ: Նա ոչ այնքան ուսուցչի, որքան հետաքննողի կերպ ուներ: Նա կարող էր մասնավոր բանկում մեծ, բայց անանուն ունեցվածք տնօրինող ավագ գործընկեր լինել: Ձեր խոնարհ ծառայի ընկերը, հյուրանոցի նախասրահում Բարոուզին տեսնելով, կարծեց, թե իր առջև բրիտանացի դիվանագետ է: Հիսուն տարեկանում խնամված տեսք ունի. ամեն օր որովայնի մկանների բարդ վարժություններ է անում և ոտքով անցնում զգալի հեռավորություններ: Նրա դեմքին ոչ մի ավելորդ մկան չկա: Արտահայտությունը լարված է, իսկ դիմագծերն՝ արտահայտիչ և ընդգծված: Հարցազրույցի ընթացքում նա չժպտաց և ծիծաղեց միայն մեկ անգամ, թեև այլ հանգամանքներում զուսպ ծիծաղելու ունակ մարդու տպավորություն է թողնում: Նրա ձայնը հնչեղ է, տոնը՝ հանդարտ և համբերատար: Խոսում է միջատլանտյան երանգներով, այն անորոշ ոճով, որով ամերիկացիները սկսում են խոսել արտասահմանում երկար տարիներ անցկացնելուց հետո՝ թերասելով, հակիրճ, հստակ արտաբերմամբ:

Իր սենյակում գտնվող սեղանին դրված էին եվրոպական տրանզիստորային ռադիո, փափուկ կազմով մի քանի գիտաֆանտաստիկ գիրք, Ջոզեֆ Կոնրադի[iv] և Ֆորդ Մեդոքս Ֆորդի[v] գրքերից «Romance»-ը [«Ռոմանս»], Ջիմ Բիշոփի[vi] «The Day Lincoln Was Shot»-ը [«Լինքոլնի սպանության օրը»] և Ջեյմս Ռեյնոլդսի[vii] «Ghosts in American Houses»-ը [«Ուրվականներ ամերիկյան տներում»]: Զույգ մահճակալներից մեկի վրա, «Field & Stream»-ի համարի կողքին, դրված էր փայլեցված կաշվե պատյանում գտնվող «Zeiss Ikon» ֆոտոխցիկ: Մյուս մահճակալին մի երկար մկրատ էր, թերթերից կտրված, տրցակով պահվող հոդվածներ՝ աստղերի կյանքից, լուսանկարներ և մի օրագիր: Աշխատասեղանին՝ «Facit» դյուրակիր տպագրական մեքենա էր, և, հետզհետե, հասկանալի էր դառնում, որ, չնայած սենյակը կոկիկ էր, դրանում մեծ քանակությամբ թուղթ կար:

Բարոուզն անդադար ծխում էր. մերթ «English Ovals», մերթ էլ՝ «Benson & Hedges»: Հարցազրույցի ընթացքում սենյակը հետզհետե ծխով լցվեց: Նա բացեց պատուհանը: Փողոցում յոթանասուն աստիճան էր[viii]. Սենտ Լյուիսի պատմության մեջ ամենատաք ամանորը: Մի կրետ ներս էր թռչել ու նստել պատուհանի փեղկին: Պայծառ օրը մոտենում էր կեսին: Ընդարձակ աղյուսե նրբանցքերում, ուր Բարոուզը մանուկ հասակում ինքն էլ խաղացել էր, լսելի էին դառնում երեխաների ձայները:

ԿՈՆՐԱԴ ՆԻՔԵՐԲՈՔԵՐ [ԿՆ]

Այստե՞ղ եք մեծացել:

ՎԻԼՅԱՄ ԲԱՐՈՈՒԶ [ՎԲ]

Այո: Սովորել եմ Ջոն Բարոուզ դպրոցում, Թեյլոր դպրոցում, որոշ ժամանակ՝ դեպի արևմուտք գտնվող՝ մեկ այլ դպրոցում: Հետո ընդունվեցի Հարվարդ:

ԿՆ

Որևէ կապ ունե՞ք հաշվիչ մեքենաներ արտադրող ընկերության հետ:

ՎԲ

Պապիս շնորհիվ: Հասկանու՞մ եք, նա ոչ թե հաշվիչ մեքենան էր հայտնագործել, այլ այն մեխանիզմը, որի շնորհիվ մեքենան աշխատում էր, մասնավորապես յուղով լի ցիլինդրն ու պերֆորացված մխոցը, որը նույն արագությամբ անընդմեջ վեր ու վար է անում: Շատ պարզ սկզբունք է՝ ինչպես ցանկացած գյուտի դեպքում: Եվ դրա շնորհիվ է, որ մի քիչ փող ունեմ. շատ չէ՝ մի քիչ:

ԿՆ

Հարվարդում ինչո՞վ էիք զբաղվում:

ՎԲ

Անգլիական գրականություն էի սովորում: Ջոն Լիվինգսթոն Լոուես: Գրել: Ես Քիթրիջի կուրսն եմ անցել: Սրանք այն կարևոր դեր խաղացած մարդկանցից էին, ում հիշում եմ: Ապրում էի «Ադամս հաուզում», հետո հոգնեցի այնտեղ մատուցվող սննդից և տեղափոխվեցի «Քլավերլի հոլ», ուր ապրեցի վերջին երկու տարին: Քոլեջում գրելով չեմ զբաղվել:

ԿՆ

Ե՞րբ և ինչու՞ սկսեցիք գրել:

ՎԲ

Գրել սկսեցի մոտավորապես 1950 թվին: 35 տարեկան էի: Չեմ կարծում, թե ինչ-որ լուրջ պատճառ եղավ: Պարզապես փորձում էի թմրամիջոցներից իմ կախվածությունն ու կախում ունեցողների հետ իմ փորձառությունները քիչ թե շատ անկեղծ լրագրողական ոճով թղթին հանձնել:

ԿՆ

Ինչու՞ անհրաժեշտ համարեցիք գրի առնել այդ փորձառությունները:

ՎԲ

Պարտավոր չեմ զգացել: Անելու ոչինչ չկար: Իսկ գրելու դեպքում ամեն օր անելիք կունենայի: Չեմ կարծում, թե արդյունքներն ընդհանրապես ուշադրության արժանի էին: «Junky»-ն [«Թմարմոլը»][ix] առանձնակի գիրք չէ, անկեղծ ասած: Այն ժամանակ գրելու մասին գրեթե գաղափար չունեի:

ԿՆ

Որտե՞ղ էիք:

ՎԲ

Մեխիկոյում: «Sears, Roebuck»-ի մոտ էի ապրում` Մեխիկոյի համալսարանի կողքը: Արդեն չորս-հինգ ամիս ծառայում էի բանակում և այնտեղ հայտնվել էի զինծառայողների համար ծրագրով՝ տեղական բարբառներն ուսումնասիրելու համար: Մեխիկո էի գնացել, մասամբ այն պատճառով, որ Ամերիկայում թմրամիջոցներ ճարելը բարդ էր, իսկ Մեխիկոյում՝ հեշտ: Այնպես որ, խնդիրներ չէին լինի, օրինապահների կողմից էլ ոչ մի ճնշում չկար:

ԿՆ

Ինչու՞ սկսեցիք թմրամիջոցներ օգտագործել:

ՎԲ

Երևի ուղղակի ձանձրույթից: Գովազդի ասպարեզում հաջողությունների, որևէ այլ բանի հասնելու կամ Հարվարդն ավարտածին «վայել» կյանքով ապրելու առանձնակի ցանկություն չունեի: Իրադարձությունները սկսեցին զարգանալ Նյու Յորքում՝ 1944-ին, երբ կախվածություն ձեռք բերեցի: Օրենքի հետ որոշ խնդիրներ ունեցա, ամուսնացա, տեղափոխվեցի Նոր Օրլեան, հետո՝ Մեխիկո:

ԿՆ

Տպավորություն է ստեղծվում, թե միջին խավն այս երկրում թմրամոլների հանդեպ գրեթե վուայերիստական[x] հետաքրքրություն ունի, իսկ գրական աշխարհն ընդհակառակը՝ անթաքույց ակնածանք: Ակնհայտ է, որ Դուք չեք կիսում այս տեսակետներից ոչ մեկը:

ՎԲ

Չէ, դրանց մեծ մասը փուչ բան է: Կարծում եմ, թմրանյութերը սկզբունքորեն հետաքրքիր են որպես մետաբոլիզմի[xi] վրա ներազդելու և, որպես հետևանք, այսպես կոչված իրականությունը (որը ես արտածման քիչ թե շատ կայուն մոդել կանվանեի) փոխակերպելու քիմիական միջոցներ:

ԿՆ

Ի՞նչ կարծիքի եք հալյուցինոգենների և նոր պսիխոդելիկ միջոցների՝ LSD-25-ի, մասին:

ՎԲ

Կարծում եմ, դրանք չափազանց վտանգավոր են, ավելի վտանգավոր քան հերոինը: Դրանք կարող են լիակատար տագնապի վիճակների հանգեցնել: Ես տեսել եմ, թե ինչպես են մարդիկ փորձել նետվել պատուհաններից: Մինչդեռ հերոին օգտագործողն ընդամենն ուզում է սևեռվել սեփական ոտքի մատների վրա: Միջոցից զրկվելու չափ այդ մարդկանց համար վտանգավոր է գերօգտագործումը: Ես փորձել եմ հալյուցինոգեններ, բայց, բարեբախտաբար, տագնապային ռեակցիաներ չեմ ունեցել: LSD-25-ի ազդեցությունն իմ դեպքում նման էր մեսկալինի[xii] ազդեցությանը: Բոլոր հալյուցինոգենների նման, LSD-ից ևս ես ավելի զգայուն դարձա, որն ավելի շուտ պատրածին տեսակետ էր, քան իրական հալյուցինացիա. նայում ես դռան զանգի կոճակին ու պարզվում է, որ այն պտտվում է, թեև դու գիտակցում ես, որ սա թմրամիջոցի ազդեցությունն է: Նաև՝ վանգոգյան գույներ՝ բոլոր ոլորումներով և տիեզերքի ճեղքվածքներով:

ԿՆ

Կարդացե՞լ եք Անրի Միշոյի[xiii] գիրքը՝ մեսկալինի մասին:

ՎԲ

Նրա գաղափարն այն էր, որ պետք է գնալ սենյակ, փակել դուռը և զսպել զգացողությունները: Մեսկալին օգտագործելիս իմ ամենահետաքրքիր փորձառությունները կապված էին փողոցի հետ, քայլելիս՝ գույների, մայրամուտերի, այգիների: Բայց դրանից հետո սարսափելի խումար է, մի ահավոր բան: Մարդն իրեն տկար է զգում ու կորցնում կոորդինացիան: Ես զգացել եմ այն ամենն, ինչ ուզել եմ զգալ և բոլոր չափազանց տհաճ ֆիզիկական հետևանքների կրկնություն չեմ ուզում:

ԿՆ

Թմրամիջոցների և արվեստի տեսիլքները չե՞ն խառնվում:

ՎԲ

Երբեք: Պատրածին միջոցները հանգեցնում են տեսիլքների, դրանց նման բաների, իսկ մորֆինն[xiv] ու դրա ածանցյալները նվազեցնում են ներքին գործընթացների, մտքերի և զգացողությունների հանդեպ զգայնությունը: Դրանք ցավազրկողներ են՝ պարզ ու հասարակ: Դրանք բացարձակապես հակացուցված են ստեղծագործելուն. դրանց շարքին եմ դասում ալկոհոլը, մորֆինը, բարբիտուրատները[xv], տրանկվիլիզատորները[xvi]՝ հանգստացնող միջոցների ամբողջ խումբը: Ինչ վերաբերում է տեսիլքներին և հերոինին, ես հալյուցինացիոն փուլ անցել եմ կախվածության սկզբնական շրջանում, օրինակ՝ զգացել եմ, թե ինչպես եմ տարածության մեջ բարձր արագությամբ ընթանում: Բայց կախվածություն ձեռք բերելուց հետո տեսիլքներ չեմ ունեցել. ոչ մի տեսիլք և միայն հազվադեպ՝ երազներ:

ԿՆ

Ինչու՞ դադարեցրիք թմրամիջոց օգտագործել:

ՎԲ

1957-ին Տանժերում[xvii] էի ապրում և մեկ ամիս անցկացրել էի Քասբայում[xviii]՝ մի փոքրիկ սենյակում՝ ոտքիս մատներին նայելով: Սենյակը լցվել էր «Eukodol»-ի[xix] դատարկ տուփերով: Հանկարծ գիտակցեցի, որ ոչինչ չեմ անում: Մեռնում էի: Վերջս իսկապես եկել էր: Այնպես որ, մեկնեցի Լոնդոն և գնացի բժիշկ Ջոն Յերբըրի Դենթի մոտ՝ բուժվելու: Լսել էի նրա՝ ապոմորֆինային բուժման հաջողության մասին: Ապոմորֆինը նույն մորֆինն է՝ աղաթթվում եփված. կախում չի առաջացնում: Ապոմորֆինի ազդեցությունը օրգանիզմիս մետաբոլիզմը կարգավորելու մեջ էր: Դա մետաբոլիզմ կարգավորող միջոց է: Դա ինձ հոգեբանորեն բուժեց: Ես այդ բուժումը մեկ անգամ արդեն ստացել էի Լեքսինգթոնում ու թեև դուրս գալիս ազատվել էի կախվածությունից, հոգեբանական նահանջ եղավ: Ապոմորֆինն այդ խնդիրը լուծեց: Ես փորձել եմ այս երկրում մարդկանց ուշադրությունը հրավիրել դրա վրա, սակայն առանց զգալի հաջողության: Մեծամասնությունը, մասնավորապես սոցիալական աշխատողները և բժիշկները, կախվածության մասին նույն պատկերացումն ունեն, ինչ ոստիկանները: Կալիֆոռնիայում մի ոստիկան վերջերս գրել է ինձ՝ հարցնելով ապոմորֆինային բուժման մասին: Ես նրան մանրամասն պիտի Բարոուզեմ: Նամակներին հենց այդպես եմ Բարոուզում:

ԿՆ

Ռեցիդիվներ ունեցե՞լ եք:

ՎԲ

Այո, մի երկու անգամ: Կարճ ժամանակով: Երկու դեպքում էլ վերականգվել եմ ապոմորֆինի շնորհիվ և հերոինն այլևս ինձ չի հրապուրում: Պարզապես այն ինձ հետաքրքիր չէ: Շուրջս դրանից շատ կա: Գիտեմ կախում ունեցող մարդկանց: Կամքի ուժին դիմելու կարիք չունեմ: Բժիշկ Դենթը միշտ ասում էր՝ «կամքի ուժ» ասվածը գոյություն չունի: Պետք է մտովի հասնես այնպիսի վիճակի, երբ չես ուզում, կարիքը չունես:

ԿՆ

Կախումը դիտարկում եք որպես հիվանդություն, բայց նաև՝ մարդկային առանցքային իրողությու՞ն, դրամա՞:

ՎԲ

Միանշանակ՝ երկուսն էլ: Կախում ձեռք բերելը հարբեցող դառնալու պես հեշտ է: Պարզապես սկսում են խմել: Մարդկանց դուր է գալիս խմելը, խմում են, հետո՝ հարբեցող են դառնում: Հերոին փորձել եմ Նյու Յորքում, ավելի ճիշտ՝ շփվում էի հերոին օգտագործողների հետ: Փորձեցի: Հաճելի էր: Շարունակեցի օգտագործել և կախում ձեռք բերեցի: Հիշեք՝ եթե թմրամիջոց ձեռք բերելը հեշտ է, կախում ունեցողների ցանկացած թիվ ունենալն էլ է հեշտ դառնում: Այն միտքը, թե կախվածությունն ինչ-որ հոգեբանական հիվանդություն է, կարծում եմ, ծիծաղելի է: Դա նույնքան հոգեբանական է, որքան՝ մալարիան: Խնդիրը դրա մատչելիությունն է: Ընդհանրապես, մարդիկ կընդունեն ցանկացած հակաթույն կամ դեղ, որը նրանց հաճույք կպարգևի, եթե այն հասանելի լինի: Իրանում, օրինակ՝ ափիոնը մինչև վերջերս խանութներում էր վաճառվում, և այնտեղ քսան միլիոն բնակչությունից երեք միլիոնը կախում ուներ: Կան նաև ամեն տեսակի հոգևոր կախվածություններ: Ցանկացած բան, որ կարելի է ստանալ քիմիական եղանակով, կարելի ստանալ նաև այլ կերպ. այսինքն՝ եթե պահանջվող պրոցեսների մասին բավականաչափ գիտելիք ունենք: Ոստիկաններից և թմրանյութերի դեմ պայքարողներից շատերը ակնհայտորեն կախում ունեն իշխանությունից՝ անպաշտպան մարդկանց հանդեպ այդ գարշելի տեսակի իշխանությունից: Իշխանության զզվելի տեսակ, սպիտակ թմրամիջոց. ես այն «իրավացի լինել» եմ անվանում: Նրանք իրավացի՛ են, իրավացի՛, իրավացի՛, և այդ իշխանությունը կորցնելու դեպքում թմրամիջոցներից հրաժարվելիս առաջացող ախտանիշեր են ունենում: Հիշեք՝ ռուսաստանյան բյուրոկրատիան: Մարդիկ գերկլանված են իշխանությամբ և իրենց հասու առավելություններով. դա պետք է որ կախվածություն լինի: Պատկերացնու՞մ եք, եթե նրանք կորցնեն այդ իշխանությունը: Դա նրանց ամբողջ կյանքն է:

ԿՆ

Կարո՞ղ եք պարզաբանել Ձեր գաղափարը, թե թմրանյութը պատկեր է:

ՎԲ

Դա միայն տեսություն է և, կարծում եմ՝ սնանկ տեսություն: Չեմ կարծում, թե որևէ մեկն իսկապես հասկանում է, թե ինչ է թմրանյութը և ինչպես է գործում, ինչպես է ցավազրկում: Իմ գաղափարը մթության մեջ դանակով հասցված յուրատեսակ հարված է: Որքան հասկանում եմ, ցավի հետևանքով տուժածը պատկերն է, և մորֆինը որոշ առումով պետք է որ փոխարինի այն: Գիտենք, որ մորֆինը պաշտպանում է բջիջները, և որ կախում ունեցողները երաշխավորված են որոշ վարակներից, գրիպից և շնչառական խնդիրներից: Պատճառն այն է, որ գրիպի վիրուսը պետք է ներթափանցի բջիջ, սակայն չի կարող դա անել, եթե բջիջները պատված են պաշտպանիչ շերտով՝ ինչն առկա է մորֆինից կախվածություն ունենալիս: Հենց մորֆինը դուրս բերվի օրգանիզմից, կախում ունեցողների մոտ մրսածություն, հաճախ էլ՝ գրիպ ի հայտ կգան:

ԿՆ

Շիզոֆրենիայով տառապողներից շատերը ևս դիմադրում են շնչառական հիվանդություններին:

ՎԲ

Վաղուց եմ ենթադրություն հայտնել, թե անբուժելիության աստիճանի կախվածության և շիզոֆրենիայի վերջին աստիճանի միջև ընդհանրություններ կան: Ահա թե ինչու էի առաջարկել այդ մարդկանց մոտ կախում առաջացնել, այնուհետև բուժել այն և տեսնել՝ կարելի՞ է նրանց նորից դրդել դրան, թե՞ ոչ: Այլ կերպ ասած, պարզել՝ արդյոք նրանք սենյակում կքայլեին և ներարկիչ կվերցնեի՞ն: Ավելորդ է ասել, որ առանձնակի արդյունքի չհասա, բայց, կարծում եմ, հետաքրքիր կլիներ:

ԿՆ

Թմրամիջոցներն, ուրեմն, խախտում են նորմալ ընկալումը…

ՎԲ

….Եվ փոխարենը ստեղծում պատկերների անբացատրելի պահանջ: Եթե թմրամիջոցներն Ամերիկայում արգելված չլինեին, միջին խավի համար կատարյալ չարիք կդառնային: Կախում ունեցողները գործն ավարտելուց հետո տուն կգային և կսպառեին պատկերների հսկայական դեղաչափեր՝ ակնկալելով դրանք զանգվածային լրատվամիջոցներից: Թմրամոլները սիրում են հեռուստացույց նայել: Բիլլի Հոլիդեյն[xx] ասում էր, թե թմրամիջոցների ազդեցության թուլացումը զգում էր, երբ հեռուստացույց նայելն իրեն այլևս հաճելի չէր: Կամ կնստեին ու թերթ կամ ամսագիր կկարդային և, Աստված իմ, ամբողջությամբ կկարդային: Նյու Յորքում մի թմրամոլ գիտեի, ով մեծ թվով թերթ ու ամսագիր, կոնֆետ ու մի քանի տուփ ծխախոտ էր ճարում, հետո նստում էր իր սենյակում և կարդում այդ թերթերն ու ամսագրերը սկզբից մինչև վերջ: Ամեն ինչ: Ամեն բառ:

ԿՆ

Տպավորություն է ստեղծվում, թե Դուք փորձում եք շրջանցել գիտակից ռացիոնալ ապարատը, որին իրենց ջանքերն են ուղղում գրողների մեծ մասը:

ՎԲ

Չգիտեմ, թե գրականությունը սովորաբար ու՞ր է ուղղում ինքն իրեն. ես թերևս նպատակադրված ուղղում եմ ինձ դեպի այն ամբողջ դաշտը, որը մենք երազներ ենք անվանում: Հատկապես ի՞նչ է երազը: Խոսքի ու պատկերի որոշակի համադրություն: Վերջին ժամանակներում բազմաթիվ փորձեր եմ արել օրագրերով: Թերթում մի բան եմ կարդում, որն ինձ հիշեցնում է կամ առնչություն ունի իմ գրած ինչ-որ բանի հետ: Կտրում եմ նկարը կամ հոդվածը և փակցնում օրագրում՝ իմ գրքից վերցված խոսքերի կողքին: Կամ քայլում եմ փողոցն ի վար ու հանկարծ տեսնում իմ գրքից մի դրվագ. լուսանկարում եմ ու զետեղում օրագրում: Հիմա ցույց կտամ մի քանիսը: Պարզվում է, երբ էջ եմ ստեղծում, անպայման այդ գիշեր երազ եմ տեսնում՝ կապված համադրված խոսքի ու պատկերի հետ: Այլ կերպ ասած, ինձ հետաքրքրում է, թե հատկապես ինչպես են խոսքն ու պատկերը շատ, շատ բարդ զուգորդվող շարք կազմում: Շատ եմ վարժվում նրանում, ինչը «ժամանակի մեջ ճամփորդություն» եմ անվանում, կոորդինատներ կազմելու մեջ. օրինակ՝ ի՞նչ լուսանկարեցի գնացքով ճամփորդելիս, ինչի՞ մասին էի մտածում այն ժամանակ, ի՞նչ էի կարդում և ի՞նչ եմ գրել: Այս ամենը նրա համար է, որպեսզի պարզեմ, թե որքանով լիարժեք կարող եմ ինքս ինձ տեղափոխել ժամանակի այդ կետ:

ԿՆ

«Nova Express»-ում [«Նովա էքպրես»][xxi] նշում եք, որ լռությունը ցանկալի է:

ՎԲ

Ամենացանկալին է: Մի կողմից բառերի ու պատկերների հատուկ կիրառումը կարող է նպաստել լռությանը: Օրագրերն ու ժամանակի մեջ ճամփորդությունը գիտակցությունն ընդլայնելու վարժություններ են, որոնք ինձ պետք է սովորեցնեն բառերի փոխարեն զուգորդվող բլոկերով մտածել: Վերջերս որոշ ժամանակ եմ անցկացրել հիերոգլիֆային համակարգն ուսումնասիրելով՝ թե՛ եգիպտականը և թե՛ մայաներինը: Զուգորդումների մի հսկա պաշար՝ ահա այսպես: Բառերը, գոնե այնպես, ինչպես մենք ենք դրանք օգտագործում, կարող են խոչընդոտել նրան, ինչը ես «ոչ մարմնային փորձառություն» եմ անվանում: Ժամանակն է, որ մոռանանք մարմնի մասին:

ԿՆ

Մարշալ Մաքլուենն[xxii] ասում էր՝ Դուք այն կարծիքին եք, թե հերոինն անհրաժեշտ է մարդու մարմինը տիեզերքն ընդգրկող միջավայրի վերածելու համար: Սակայն, Ձեր խոսքերից դատելով, Դուք բացարձակապես հետաքրքրված չեք մարմինը միջավայրի վերածելու մեջ:

ՎԲ

Ոչ, թմրանյութերը սահմանափակում են գիտակցությունը: Որպես գրող՝ դրա միակ օգուտը (բացի ամբողջ թափառաշրջիկ կրկեսի աշխարհի հետ ծանոթանալը) ես հասկացա միայն դրանից հրաժարվելուց հետո: Ես ուզում եմ սովորել տեսնել այնտեղ եղածից ավելին, նայել դուրս, հասնել շրջապատի հնարավորինս ամփոփ իմացության: Բեքեթն[xxiii] ուզում է ներս անցնել: Սկզբում նա շշի մեջ էր, հիմա՝ ցեխի: Ես մյուս ուղղությամբ եմ գնում՝ դեպի դուրս:

ԿՆ

Կարողացե՞լ եք երբևէ պատկերներով մտածել՝ ներքին ձայնը՝ լուռ:

ՎԲ

Գնալով վարպետանում եմ, մասամբ՝ օրագրերի միջոցով աշխատանքս և բառերի ու պատկերների միջև կապերն արտահայտելու շնորհիվ: Փորձե՛ք: Ուշադիր մտապահեք հատվածի իմաստը, այնուհետև կարդացեք այն. կպարզվի, որ գործնականում կարող եք կարդալ այն առանց բառերի՝ ստանալով ցանկացած ձայն, որը մտովի կլսեք: Բացառիկ փորձառություն է, որը Ձեզ կտեղափոխի երազներ: Երբ սկսում ես պատկերներով մտածել, առանց բառերի, նշանակում է ճիշտ ուղու վրա ես:

ԿՆ

Ինչու՞ է բառերից զուրկ վիճակն այդքան ցանկալի:

ՎԲ

Կարծում եմ՝ էվոլյուցիոն միտումն է: Կարծում եմ՝ բառերն աշխարհով տարածված, ինչ-որ բաներ անելու հնաոճ միջոց են, տարօրինակ գործիքներ, որոնցից ի վերջո կհրաժարվեն, հավանաբար՝ ավելի շուտ, քան մենք կարծում ենք: Սա այն է, ինչ կպատահի տիեզերքի դարում: Գրողների մեծ մասը հրաժարվում է ընդունել տեխնոլոգիաների հնարավորությունները: Ես երբեք չեմ կարողացել հասկանալ նման վախը: Նրանցից շատերը վախենում են ձայնագրիչներից, և ստեղծագործելու նպատակով որևէ մեխանիկական միջոցի օգտագործման գաղափարը սրբապղծության պես մի բան է թվում նրանց: Սա cut-up տեխնիկայի դեմ բերվող փաստարկներից մեկն է: Նորություն չէ բառի հանդեպ նման սնապաշտ պատկառանքը: Աստված իմ, նրանք ասում են՝ չես կարող կտրել այս բառերը: Ինչու՞չեմ կարող: Ավելի հեշտ է cut-up-ի հանդեպ հետաքրքրություն առաջացնել գրող չհանդիսացող մարդկանց՝ բժիշկների, իրավաբանների, ինժեներների, նոր գաղափարների հանդեպ բաց, բավականաչափ կիրթ մարդկանց մոտ, քան նրանց, ովքեր գրողներ են:

ԿՆ

Ինչպե՞ս սկսեցիք հետաքրքվել cut-up-ի տեխնիկայով:

ՎԲ

Եթե չեմ սխալվում, Եվրոպայում երեսուն տարի ապրած ամերիկացի բանաստեղծ և նկարիչ ընկերս՝ Բրայոն Գայսինն[xxiv] առաջինն էր, ով հորինեց cut-up-ը: Նրա՝ cut-up տեխնիկայով ստեղծված «Minutes to Go» [«Րոպեներ, որոնք կանցնեն»] բանաստեղծությունն ընթերցվեց Բի-Բի-Սի-ով, իսկ հետագայում լույս ընծայվեց՝ բրոշյուրով: 1960-ի ամռանը Փարիզում էի: Սա «Naked Lunch»-ն[xxv] այնտեղ հրատարակելուց հետո էր: Ինձ հետաքրքրեցին այս տեխնիկայի հնարավորությունները և ես սկսեցի փորձեր անել: Իհարկե, եթե մտածենք, «The Waste Land»-ը [«Ամուլ հողը»] cut-up տեխնիկայով ստեղծված առաջին նշանավոր կոլաժն էր. Տրիստան Ցարան որոշ չափով արդեն աշխատել էր այդ ոճով: Դոս Փասոսը նույն գաղափարն օգտագործեց «The Camera Eye» [«Խցիկի աչքը»] շարքում՝ «U.S.A.»-ում [«Ա.Մ.Ն.»]: Կարծում եմ՝ ես աշխատել եմ այդ նույն ուղղությամբ, այնպես որ, ինձ համար մեծ հայտնագործություն էր, երբ տեսա, որ դա արդեն արվել է:

ԿՆ

Ի՞նչ կարող է ընթերցողին առաջարկել cut-up-ը, որը հնարավոր չէ փոխանցել սովորական պատումով:

ՎԲ

Ցանկացած պատումային հատված կամ ցանկացած հատված, օրինակ՝ պոետիկ պատկերները, կարող են ցանկացած թվով տարբերակներ ունենալ, որոնք յուրաքանչյուրն էլ կարող են հետաքրքիր և ճշմարիտ լինել: Ռեմբոյի[xxvi]՝ cut-up տեխնիկայով վերակառուցված որևէ ստեղծագործություն կարող է բոլորովին նոր պատկերներ առաջարկել: Ռեմբոյի, Ռեմբոյի իրական, բայց՝ նոր, պատկերներ:

ԿՆ

Տպավորություն է, որ Դուք խիստ դեմ եք պատկերներ կուտակելուն, բայց և կարծես նորերն եք փնտրում:

ԲԱՐՈՈՒԶ

Այո՛, այդ հակասությունը ներհատուկ է յուրաքանչյուրին, ով աշխատում է խոսքի և պատկերի հետ և, բացի այդ էլ, դա հենց այն է, ինչով գրողն առայսօր էլ զբաղվում է: Նկարիչն էլ: Cut-up-ը նոր կապեր է հաստատում պատկերների միջև և արդյունքում ընդլայնում մարդու տեսնելու ունակությունը:

ԿՆ

Մկրատով ու թղթի այդ բոլոր կտորտանքներով աշխատելու հետ կապված ջանքեր գործադրելու փոխարեն, չէի՞ք կարող նույն արդյունքը ստանալ՝ տպագրական մեքենայով ազատ համադրելով:

ՎԲ

Միտքն այդ կերպ չի կարող անել: Օրինակ՝ եթե հիմա ուզենամ սրա cut-up ստեղծել (վերցնում է «The Nation»-ի [«Նեյշն»] մի համար), ապա դա անելու տարբերակներ շատ կան: Կարող եմ այն սյունակը հատելով կարդալ: Կարող եմ ասել. «Մեզ շրջապատում են այսօրվա մարդկանց նյարդերը: Տեխնոլոգիական ցանկացած դեպի դուրս ընդլայնում էլեկտրական է և ներառում է կոլեկտիվ միջավայրի ակտ: Մարդու նյարդային միջավայրի համակարգն ինքնին կարող է վերածրագրվել՝ ներառյալ դրա մասնավոր և սոցիալական արժեքները, որովհետև այն ամփոփ է: Նա տրամաբանորեն ծրագրում է նույնքան պատրաստակամորեն, որքան ցանկացած ռադիոցանց՝ կլանվում նոր միջավայրում: Զգայական կարգուկանոնը»: Պարզվում է, որ այն հաճախ նույնքան իմաստ է պարունակում, որքան և բնագիրը: Սովորում ես դուրս թողնել բառերը և կապեր ստեղծել: [Ձեռքը շարժելով] Ենթադրենք, ես սա պետք է կտրեմ-տանեմ մեջտեղ, իսկ սա՝ վերևում տեղադրեմ: Միտքը պարզապես ի վիճակի չէր լինի անել դա: Նույնն է, ինչ բազմաթիվ շախմատային քայլեր մտապահելը. պարզապես չեք կարող դա անել:  Ճնշելու և ընտրելու մտավոր մեխանիզմները նաև ձեր դեմ են գործում:

ԿՆ

Կարծում եք՝ ընթերցողը կարո՞ղ է ի վերջո վարժվել cut-up գործերին:

ՎԲ

Իհարկե, որովհետև cut-up գործերը բացահայտ են դարձնում մշտապես ընթացող հոգեզգայական պրոցեսները: Մարդը թերթ է կարդում, նրա աչքերը հետևում են սյունակին՝ մեկ գաղափար, մեկ նախադասություն՝ ժամանակի մեկ միավորում՝ արիստոտելյան մեթոդին հավատարիմ, բայց ենթագիտակցաբար կարդում է երկու կողմում գտնվող սյունակները և տեղյակ է իր կողքը նստած մարդու մասին: Դա cut-up է: Մի օր Նյու Յորքում նստած էի իմ սիրելի սրճարանում, դոնաթով սուրճ էի խմում: Եվ մտածում էի այն մասին, որ Նյու Յորքում մարդ իրեն փոքր-ինչ կաղապարված է իրականում զգում՝ կարծես տուփերի միջև ապրելիս: Պատուհանից դուրս նայեցի. այնտեղ Յեյլի մի հսկայական բեռնատար էր: Այ, դա՛ cut-up է. երբ փողոցում տեղի ունեցողը զուգադրվում է մտքերիդ հետ: Ես սա պարբերաբար անում եմ, երբ դուրս եմ գալիս: Երբ այստեղ եկա, տեսա այդ նշանը. մտածում եմ այդ մասին և, երբ տուն վերադառնամ, գրի կառնեմ: Այս նյութի մի մասն օգտագործում եմ, մյուս մասը՝ ոչ: Ես բառացիորեն նոթերի հազարավոր էջեր ունեմ այստեղ՝ չմշակված: Նաև օրագիր եմ վարում: Որոշ առումով՝ ճամփորդություն է ժամանակի մեջ:

Մարդկանց մեծ մասը չի տեսնում, թե իր շուրջն ինչ է կատարվում: Դա իմ հիմնական ուղերձն է գրողներին. ի սեր Աստծու, աչքերը բա՛ց պահեք: Ուշադիր եղեք ձեր շուրջը տեղի ունեցողի հանդեպ: Օրինակ՝ քայլում եմ ընկերներիս հետ փողոցով: Հարցնում եմ՝ տեսա՞ք այդ մարդուն՝ հենց նոր մեր կողքով անցավ: Ոչ, նրանք չտեսան: Այստեղ գնացքով գալիս շատ հաճելի ժամանակ եմ անցկացրել: Քանի տարի գնացքով չէի ճամփորդել: Պարզվում է՝ գնացքներում հանգստի սենյակներ չկան: Ննջավագոն վերցրեցի, որպեսզի կարողանամ տպագրական մեքենաս դնել և պատուհանից դուրս նայել: Նաև լուսանկարում էի: Ես նաև բոլոր նշանները նկատեցի և այն ամենն, ինչի մասին մտածում էի այդ ժամանակ, հասկանու՞մ եք: Եվ մի քանի արտասովոր զուգադրություններ ստացվեցին: Օրինակ՝ ընկերներիցս մեկը Նյու Յորքում լոֆթ բնակարան ունի: Մի օր ասաց. «Ամեն անգամ տնից դուրս գալիս լոգարանի դուռը բաց թողնելով՝ վերադառնալիս տանն առնետ ենք գտնում»: Ես պատուհանից դուրս նայեցի. կրծողների դեմ պայքարով զբաղվող «Able Pest Control»-ն էր:

ԿՆ

Հօգուտ cut-up տեխնիկայի բերվող փաստարկի թուլությունը կարծես այն է, որ հիմնված է լեզվի վրա, որը մենք օգտագործում ենք, պարզ հաստատական նախադասության: Բավական ջանք կպահանջվի դա փոխելու համար:

ԲԱՐՈՈՒԶ

Այո, դժբախտաբար, դա արևմտյան մտքի մեծագույն սխալներից մեկն է՝ այդ ամբողջ կամ-կամ կառույցը: Հիշու՞մ եք Կոժիբսկուն[xxvii] և նրա ոչ արիստոտելյան տրամաբանության գաղափարը: Կամ-կամ կառույցի շրջանակում մտածելը պարզապես ճիշտ չէ: Կյանքն այդպիսին չէ, և արիստոտելյան կառույցը, կարծում եմ, Արևմտյան քաղաքակրթության մեծագույն խոչընդոտն է: Cut-up-ը այդ պատկերացումը հերքելու փորձ է: Ենթադրում եմ, որ ավելի հեշտ կլինի ընդունելի դարձնել cut-up-ը, ասենք, չինարեն խոսող մարդկանց շրջանում, որովհետև, հասկանու՞մ եք, արդեն իսկ բազմաթիվ եղանակներ կան, որոնցով նրանք կարող են կարդալ ցանկացած գաղափարագիր: Այն արդեն կտրատված է:

ԿՆ

Գեղարվեստական գրականության պարզ սյուժեին ի՞նչ է սպասում:

ՎԲ

Սյուժեն միշտ ունեցել է և կունենա թատերական ռեժիսուրայի հստակ գործառույթ՝ կերպարներին այստեղից այնտեղ հասցնելու գործառույթ, մինչդեռ նոր տեխնիկան, ինչպիսին cut-up-ն է, դիտողի հնարավորությունների առումով շատ ավելին է առաջարկում: Այն հարստացնում է ամբողջ գեղագիտական փորձառությունը, ընդլայնում է այն:

ԿՆ

«Nova Express»-ը [«Նովա էքսպրես»] բազմաթիվ գրողների cut-up՞-ն է:

ՎԲ

Ջոյսն[xxviii] այնտեղ է: Շեքսպիրը, Ռեմբոն, որոշ այլ գրողներ, որոնց մասին մարդիկ չեն լսել, Ջեք Սթերն[xxix] անունով մեկը: Այնտեղ է Քերուաքը: Չգիտեմ: Երբ սկսում ես ծալել (կտրելու փոխարեն՝ ծալում ես) և կտրել, հետքը կորցնում ես: Անշուշտ, ես մեծապես երկրպագում եմ Ժենեին[xxx]: Բայց նրանը դասական ֆրանսիական արձակ է: Նա խոսքի նորարար չէ: Նաև՝ Կաֆկա[xxxi], Էլիոթ[xxxii], ինձ դուր եկողներից մեկը՝ Ջոժեֆ Կոնրադն է: «They Just Fade Away»-ը [«Նրանք պարզապես հանգչում են»] «Lord Jim»-ը [«Լորդ Ջիմը»] ծալելու արդյունք է: Իրականում՝ «Lord Jim»-ի պատմության գրեթե վերաշարադրումն է: Իմ Սթայնը նույնն է, ինչ «Lord Jim»-ում: Ռիչարդ Հյուզին[xxxiii] էլ եմ շատ հավանում: Նաև՝ Գրեմ Գրինին[xxxiv]: Օրինակ՝ երբ ճամփորդում եմ, ասենք՝ Տանժերից Ջիբրալթար, ես սա գրի եմ առնում երեք սյունակով՝ միշտ ինձ մոտ պահվող նոթատետրում: Մի սյունակում պարզապես ճամփորդության նկարագրությունն է, այն, ինչ պատահել է դրա ընթացքում. ես հասա օդակայան, ինչ ասացին աշխատակիցները, ինչ եմ լսել օդանավում, ինչ հյուրանոցում տեղավորվեցի: Մյուս սյունակում իմ հիշողություններն են. այսինքն՝ ինչ էի մտածում այդ ժամանակ, իմ հանդիպումներն ինչ հիշողություններ արթնացրին: Երրորդում, որը ես «ընթերցանության սյունակ» եմ կոչում, մեջբերումներ են այն գրքից, որն ինձ հետ եմ վերցնում: Ես մի ամբողջ վեպ ունեմ միայն իմ Ջիբրալթար կատարած ճամփորդությունների մասին: Գրեմ Գրինից բացի, այլ գրքեր եմ օգտագործել: Մի ճամփորդության ժամանակ Թոմ Լիայի[xxxv] «The Wonderful Country»-ն [«Չքնաղ երկիրը»] եմ օգտագործել կամ Էլիոթի «The Cocktail Party»-ն [«Կոկտեյլ փարթի»], Ռիչարդ Հյուզի «In Hazard»-ը [«Վտանգի ներքո»]: Օրինակ՝ կարդում եմ «The Wonderful Country»-ն, որում հերոսը Մեքսիկայի սահմանն է հատում: Եվ հենց այդ պահին հասնում եմ Իսպանիայի սահման և դա գրի եմ առնում: Գնացքում կամ նավում եմ, կարդում եմ «The Quiet American»-ը [«Լուռումունջ ամերիկացին»]: Նայում եմ շուրջս՝ տեսնելու՝ ճամփորդող մի լուռումունջ ամերիկացի չկա՞ արդյոք: Անշուշտ, կա մի լուռումունջ երիտասարդ ամերիկացի՝ մազերը կարճ կտրված, գարեջուր խմելիս: Անհավանական է, եթե աչքերդ բաց պահես: Ռեյմոնդ Չանդլեր[xxxvi] էի կարդում, որի հերոսներից մեկը մի զինված ալբինոս էր: Գետինը մտնեմ, թե սենյակում ալբինոս մեկը չկար, թեև զինված չէր:

Է՞լ ով: Մի րոպե… հիմա ստուգեմ իմ կոորդինատային գրքերը՝ տեսնելու արդյոք ոչ ոքի չե՞մ մոռացել. Կոնրադ, Ռիչարդ Հյուզ, գիտական ֆանտաստիկա, մի քիչ՝ գիտական ֆանտաստիկա: Էրիք Ֆրենք Ռասելը[xxxvii] մի քանի շատ, շատ հետաքրքիր գիրք է գրել: Ահա «The Star Virus»-ը [«Աստղային վիրուսը»]. կարծում եմ՝ չեք լսել դրա մասին: Նա այնտեղ զարգացնում է այսպես կոչված դեդլայներների[xxxviii] գաղափարը, որոնք տարօրինակ ու մի տեսակ տհաճ արտաքին ունեն: Ես սա կարդացել եմ Ջիբրալթարում եղած ժամանակ և շուրջս դեդլայներներ էի փնտրում: Պատմության մեջ մի ավազան է հիշատակվում և այգի: Հայրս միշտ սիրել է այգեգործությունը:

ԿՆ

Այս ամենը հաշվի առնելով՝ ի՞նչ է սպասում գեղարվեստական գրականությանն առաջիկա քսանհինգ տարվա ընթացքում:

ՎԲ

Կարծում եմ՝ նախևառաջ արվեստի և գիտության փոխթափանցումն ավելի կխորանա: Գիտնականներն արդեն ուսումնասիրում են ստեղծագործական գործընթացը: Կարծում եմ նաև՝ արվեստի և գիտության միջև բաժանարար գիծը կջնջվի և հուսով եմ՝ գիտնականներն ավելի ստեղծագործ կդառնան, իսկ գրողներն՝ ավելի գիտական: Եվ ես ոչ մի պատճառ չեմ տեսնում՝ ինչու արտիստիկ աշխարհը չի կարող ամբողջապես միախառնվել Մեդիսոն ավենյուի[xxxix] աշխարհի հետ: Փոփ-արտն[xl] այդ ուղղությամբ շարժում է: Ինչու՞ չենք կարող գեղեցիկ բառերով և պատկերներով գովազդ ունենալ: Վիսկիի գովազդում արդեն իսկ մի քանի շատ գեղեցիկ գունավոր լուսանկար է հայտնվել, նկատել եմ: Գիտությունը նաև կպարզաբանի մեզ, թե ինչպես են ձևավորվում զուգորդվող բլոկերը:

ԿՆ

Չե՞ք կարծում՝ դրա արդյունքում մոգությունն ամբողջությամբ կանհետանա:

ՎԲ

Բոլորովին: Ես կասեի, կընդլայնի այն:

ԿՆ

Որևէ բան արե՞լ եք համակարգչով:

ՎԲ

Ոչինչ չեմ արել: Սակայն տեսել եմ համակարգչի ստեղծած բանաստեղծություններ: Կարող եմ վերցնել դրանցից մեկը և փորձել դրա կորելյատիվները գտնել՝ այն նկարները, որոնք կզուգադրվեն դրանց հետ: Լիովին հնարավոր է:

ԿՆ

Արդյոք այն, որ ստեղծագործությունը մեքենայի ծնունդ է, նվազեցնո՞ւմ է դրա արժեքը:

ՎԲ

Կարծում եմ՝ ցանկացած ստեղծագործության հաջողությունը կամ անհաջողությունը պետք է պայմանավորված լինի դրա ինչպիսին լինելով:

ԿՆ

Ա՞յդ է պատճառը, որ Ձեզ համար հիասթափություն չէ, երբ շիմպանզեն աբստրակտ նկարչությամբ է զբաղվում:

ՎԲ

Եթե լավ է ստացվում՝ ոչ: Մարդիկ ինձ ասում են. «Օ, այս ամենը շատ լավ է, բայց դու դա կտրատելով ես ստանում»: Ես էլ ասում եմ՝ կապ չունի, թե ինչպես եմ դա անում: Ի՞նչ է իրենից ներկայացնում ցանկացած գրվածք, եթե ոչ՝ cut-up: Ինչ-որ մեկը պետք է ծրագրավորի մեքենան, ինչ-որ մեկը պետք է կտրատի: Հիշեցնեմ, որ ես նախ ընտրել եմ նյութը: Հարյուրավոր հնարավոր նախադասություններից, որոնք կարող էի օգտագործել, ես ընտրել եմ մեկը:

ԿՆ

Մի պատկեր «Nova Express»-ից պարբերաբար միտս է գալիս, և ես այն ամբողջությամբ չեմ հասկանում՝ մոխրագույն սենյակը, «ճեղքելով անցնել դեպի մոխրագույն սենյակ»:

ՎԲ

Ես դա ընկալում եմ համարյա որպես լուսանկարչական մութ սենյակ, ուր էլ հենց ձև են ստանում իրականությունը պատկերող լուսանկարները: «Nova Express»-ում կարմիր թելով անցնում է այն գաղափարը, որ այն, ինչ մենք իրականություն ենք անվանում, իրականում կինոնկար է: Ֆիլմ է, որը ես «կենսաբանական ֆիլմ» եմ կոչում: Իրականում անդերգրաունդը և նովա ոստիկանությունը ճեղքել են պահակակետերը և ներխուժել են այդ մութ սենյակ, ուր մշակվում են կինո ժապավենները, ուր նրանք կարող են երևակել նեգատիվները և կանխել իրադարձությունները: Նրանք ցանկացած այլ ոստիկանության պես են: Լավ, վատ իրավիճակ է ստեղծված, երբ նովա ամբոխն ուր որ է կպայթեցնի մոլորակը: Հևի Մեթալ Քիդը նովա ոստիկանություն է կանչում: Ներսում հայտնվելով՝ սկսում են վարվել սովորական ոստիկանության նման: Ոստիկանությունը երկերեսանի կառույց է: Հիշում եմ, մի անգամ Հարավային Ամերիկայում ոստիկանությանը բողոքեցի, որ լուսախցիկս գողացել են և ի վերջո ինքս հայտնվեցի ձերբակալվածի դերում: Գրանցված չէի, թե ինչ: Այլ կերպ ասած, հենց հայտնվում են տարածքում, սկսում են շուրջը հոտոտել: Հենց օրենքը սկսում է հարցեր տալ, դրա վերջն այլևս չի երևում:

Ինչ վերաբերում է նովա ոստիկանությանը, եթե կուզեք, ընկալեք որպես տեխնոլոգիա:

ԿՆ

Մերի ՄակՔարթին[xli] նշել է, որ «The Naked Lunch»-ի կերպարները կրկեսային ծագում ունեն: Ի՞նչ այլ մեկնություններ կան:

ՎԲ

Կրկեսի աշխարհը հենց այն է, ինչ ես ուզում էի ստեղծել՝ միջին արևմուտքի փոքր քաղաքին բնորոշ, պարզունակ, մի քիչ ծիծաղելի մարդիկ, որոնք շատ բաներում նման են նրանց, ում հետ ես շփվել եմ նախկինում: Այդ աշխարհն Ամերիկայի անբաժան մասն էր, որը հատուկ էր միայն այս երկրին՝ գոնե այդ ձևով: Մայրական կողմից ընտանիքս հարավից է: Պապս մեթոդիստ[xlii] էր, տասներեք զավակի հայր, ով շրջում էր երկրով՝ հոգևոր ծառայություններ մատուցելով և հոգևոր հոտերը կազմակերպելով: Նրա զավակների մեծ մասը հյուսիս՝ Նյու Յորք գնաց և բավական հաջողությունների հասավ գովազդի և հասարակայնության հետ կապերի ոլորտում: Նրանցից մեկն՝ իմ քեռիներից, իմիջմեյքինգի վարպետ էր՝ Այվի Լին՝ Ռոքֆելերի հանրային կապերի մենեջերը:

ԿՆ

Ճի՞շտ է արդյոք, որ «Naked Lunch»-ն ավարտելիս, կերպարները ստեղծելիս հաճախ մարմնավորել եք հերոսներին:

ՎԲ

Բայց գիրք կամ իրադարձություն ստեղծելու մանրամասն նկարագրություն չկա: Կարդացեք Դարելի[xliii] ալեքսանդրյան վեպերը՝ նույն երևույթը չորս տարբեր ձևով դիտարկելու համար: Գայսինը տեսել է, թե ինչպես եմ Փարիզի հյուրանոցներից մեկում համարի պատերին պատկերներ փակցնում և ձայնագրիչ օգտագործում որոշ ձայներ արտաբերելու համար: Իրականում այն հիմնականում Տանժերում է գրվել՝ 1957-ին Լոնդոնում բժիշկ Դենթի մոտ բուժում անցնելուց հետո: Ես վերադարձա Տանժեր և սկսեցի աշխատել այն բազմաթիվ նոթերի վրա, որոնք արել էի տարիների ընթացքում: Գրքի մեծ մասն այդ ժամանակ է գրվել: Մոտավորապես 1959-ին գնացի Փարիզ՝ ձեռագրերի մի հսկա խուրձ հետս: Ժիրոդիան[xliv] հետաքրքրված էր. Հարցրեց՝ արդյո՞ք գիրքը պատրաստ կլինի երկու շաբաթից: Սա այն ժամանակահատվածն է, որի մասին խոսում է Բրայոնը, երբ տարիների ընթացքում հավաքված ձեռագրերից ես կազմեցի մի բան, որը մոտ հազար էջ ունեցող գիրք դարձավ: Ահա այդպես:

ԿՆ

Իրո՞ք կատարել եք, օրինակ՝ բժիշկ Բենուեյի դերը:

ՎԲ

Այո՛: Բժիշկ Բենուեյի կերպարն առաջին անգամ հայտնվել է մի պատմվածքում, որը գրել եմ 1938-ին՝ ընկերներիցս մեկի՝ Քելս Էլվինսի հետ, ով արդեն մահացել է: Դա կարծեմ միակ բանն է, որ գրել եմ նախքան «Junky»-ն: Եվ մենք իսկապես կատարում էինք կերպարների դերերը: Համոզված էինք, որ այդպես է պետք գրել: Ահա այդ մարդը. ի՞նչ է ասում կամ անում: Բժիշկ Բենուեյը անսպասելի հայտնվեց՝ այդ պատմվածքը գրելու ընթացքում: Մտադիր եմ օրագրերումս գրի առած յուրաքանչյուր կերպարի վերաբերյալ պանակ ստեղծել, ոստիկանությունում պահվող թղթապանակների պես, որոնցում կնշվեն սովորությունները, առանձնահատկությունները, ծննդավայրը, լուսանկարները: Այսինքն, ամսագրում կամ թերթում բժիշկ Բենուեյին հիշեցնող մեկին նկատելիս (ի դեպ, մի քանի հոգի է մարմնավորել բժիշկ Բենուեյին, մի քանի ոչ պրոֆեսիոնալ դերասան)՝ նրա լուսանկարները պահում եմ: Իմ ստեղծած կերպարներից շատերն ի հայտ են գալիս նախևառաջ որպես ձայն: Ահա թե ինչու եմ ձայնագրիչ օգտագործում: Նրանք նաև մի գրքից մյուսն են անցնում:

ԿՆ

Կա՞ն այնպիսիները, որոնց նախատիպերն իրական մարդիկ են:

ՎԲ

Համբուրգեր Մերին այդպիսիներից է: Նյու Յորքում մի տեղ կար՝ կոչվում էր «Համբուրգեր՝ Մերիից»: Ես այնտեղ էի, երբ ընկերներիցս մեկն ինձ մորֆինով ներարկիչների մի խուրձ տվեց: Դա մորֆինի հետ կապված իմ առաջին փորձառությունն էր. Համբուրգեր Մերիի ամբողջական կերպարը պատկերացրի: Նա նաև իրական մարդ է: Ես չէի ցանկանա նշել նրա իրական անունը, քանի որ մտավախություն ունեմ, որ ինձ կարող է դատի տալ՝ զրպարտության համար, բայց նա սայենթոլոգ[xlv] էր, ով գործ էր սկսել համբուրգերների վաճառակետում՝ Օրեգոն նահանգի Փորթլենդ քաղաքում, իսկ հիմա տասնմեկ միլիոն դոլարի տեր է դարձել:

ԿՆ

Ի՞սկ Հևի Մեթալ Քիդը:

ՎԲ

Նորից՝ բավական բարդ ծագում ունի, մասամբ հիմնված իմ սեփական փորձի վրա: Ես այն կարծիքին էի, որ հևի մեթալը կախման ծայրահեղ արտահայտում է, որ կախման մեջ իրականում ինչ-որ մետաղական բան կա, որ վերջին փուլը ոչ այնքան բուսական է, որքան՝ հանքային: Այն գնալով ավելի ու ավելի անկենդան է դառնում՝ ամեն դեպքում: Հասկանում եք, ինչպես ասում էր բժիշկ Բենուեյը՝ ես հասկացել եմ, որ թմրանյութը ոչ թե կանաչ է, այլ՝ կապույտ: Կերպարներից շատերն ինձ երազում են հայտնվում՝ Դեդի Լոնգ Լեգսն, օրինակ: Մի անգամ, հիվանդանոցում եղած ժամանակ, երազ տեսա. հիվանդանոցում մի տղամարդ կար, ում երևակայական անունը Դեդի Լոնգ Լեգս էր: Շատ կերպարներ են ինձ ի հայտ եկել հենց այդպես՝ երազում, որոնք այնուհետև մշակել եմ: Միշտ գրի եմ առնում երազներս: Դրա համար էլ մահճակալիս կողքն այդ նոթատետրն է դրված:

ԿՆ

Ավելի վաղ նշեցիք, թե թմրանյութերն առնվազն Ձեզ հնարավորություն են տվել կապ հաստատելու կրկեսի աշխարհի հետ:

ՎԲ

Այո, անդրաշխարհի, հին ժամանակների կողոպտիչների, գրպանահատերի, նման մարդկանց հետ: Դրանք մարդու վերացող տեսակ են. հին ժամանակների այդ կերպարներից շատ քչերն են մնացել: Այո, անշուշտ, նրանք շոու-բիզնեսի արգասիք են:

ԿՆ

Ի՞նչ տարբերություն կա այսօրյա և 1944-ի թմրամոլի միջև:

ՎԲ

Դե, օրինակ՝ բոլոր այս կախում ունեցողների երիտասարդ տարիքը. 1944-ին նման բան քիչ կհանդիպեիր: Ինձ ծանոթ թմրամոլների մեծ մասը միջին տարիքի կամ տարեց մարդիկ էին: Ես գիտեի մի քանի հին ժամանակների գրպանահատի, մանր գողերի և խաբեբաների: Նրանք «Թղթադրամ» կոչված հնարքն գիտեին՝ խաբեությամբ դրամ շորթելու միջոց: Ես երբեք չեմ կարողացել հասկանալ՝ ինչպես է այդ հնարքը գործում: Մի մարդ գիտեի, ով Գրանդ Սենթրալի[xlvi] բոլոր գանձապահներին այդպես կրեց: Քսանդոլարանոցով է սկսվում: Տալիս ես նրանց քսան դոլար և, երբ մանրը ստանում ես, ասում ես. «Հըմ, մի րոպե, երևի երազ եմ տեսնում. մանրը վերջապես ստացա»: Առաջինը, որ դու գիտես, գանձապահի տաս դոլարներն են: Մի օր այս մարդը գնում է Գրանդ Սենթրալ՝ ցանկանալով քսան դոլար մանրել, թեև իմանալով, որ այնտեղ հնարավորությունները սպառված են: Գանձապահներից մեկը գործարկում է անվտանգության ազդանշանը և նրան ձերբակալում են: Իսկ երբ դատարանում փորձում են բացատրել պատահածը, նրանցից ոչ ոք ի վիճակի չի լինում դա անել: Ես նման պատմություններն իմ պանակներում եմ պահում:

ԿՆ

Տանժերի Ձեր բնակարանու՞մ:

ՎԲ

Ոչ, բոլորն այստեղ են, հենց այս սենյակում:

ԿՆ

Եթե Տանժերը պայթեցվի, նոթերն ապահո՞վ են:

ՎԲ

Նույնիսկ ավելին: Դրանք բոլորն ինձ պետք են: Ես ամեն ինչ վերցրել եմ ինձ հետ: Ահա թե ինչու եմ ստիպված լինում նավով կամ գնացքով ճամփորդել. որպեսզի պատկերացնեք՝ դա լուսանկարների պանակն է [ասում է՝ ուժգին հարվածելով պանակին]: Սրանք բոլորը, բոլորը լուսանկարներ են: Երբ նստում եմ գրելու, կարող եմ անսպասելի հիշել մի բանի մասին, որը երեք տարի առաջ էի գրել, որը պետք այս պանակում լինի՝ այստեղ: Կարող է այստեղ չլինել: Ես միշտ թերթում եմ պանակները: Ահա թե ինչու ինձ տեղ է հարկավոր, որպեսզի փռեմ դրանք, տեսնեմ՝ որը որն է: Ես ինչ-որ կոնկրետ թուղթ եմ փնտրում. որոնումները հաճախ երկար ժամանակ են պահանջում: Պատահում է՝ չեմ գտնում: Այդ պահարանի դարակները լի են պանակներով: Պահարանների բոլոր դարակներում պանակներ են: Ամեն ինչ բավական լավ է կազմակերպված: Ահա «1920-ի ֆիլմը» պանակը, որում մասամբ պահվում են ֆիլմի որոշ գաղափարներ: Ահա «Բոլոր տխուր շոումենները». որոշ բաներ կան բանկ կողոպտողների մասին: Ահա «Նովա ոստիկանության լրագիրը»: Սա «Անալոգն» է, որում գիտաֆանտաստիկ նյութեր են: Սա «Կապիտանի գրանցամատյանն» է: Ինձ ծովային պատմություններ են հետաքրքրում, բայց քանի որ ծովի մասին քիչ բան գիտեմ՝ վարանում եմ ավելին անելուց: Ես հավաքում եմ ծովային աղետների մասին պատմություններ, ինչպիսին «Մարի Սելեստ» նավի պատմությունն է: Ահա պարոն Լյուիսին[xlvii] նվիրված պանակը:

ԿՆ

Ձեզ դու՞ր է գալիս պարոն Լյուիսը:

ՎԲ

Բոլորովին: Նա ստեղծել է խոսքի ու պատկերի աշխարհի ամենաազդեցիկ արխիվները: Ի նկատի ունեմ, որ կան հազարավոր լուսանկարներ, հազարավոր բառեր՝ ամեն- ամեն ինչի մասին, բոլորը՝ պանակներում: Բոլոր լավագույն լուսանկարները պահվում են պանակներում: Իհարկե, հիմա դրանք փոքրացված են միկրոլուսանկարների չափերի: Ես հետաքրքրվում եմ մայաների համակարգով, որը կանոնակարգող օրացույց է եղել: Գիտեք, նրանց օրացույցն իսկապես ասում էր, թե մարդիկ ինչպես իրենց պետք է զգային այս կամ այն ժամանակ՝ հաջողություն խոստացող օրերին, անհաջող օրերին և այլն: Կարծում եմ՝ Լյուիսի համակարգը կարելի է դրա հետ համեմատել: Այն կանոնակարգման համակարգ է: Ոչ մի կապ չունի լրագրության հետ: «Time»-ը [«Թայմ»], «Life»-ը [«Լայֆ»], «Fortune»-ը [«Ֆորչյուն»][xlviii]՝ մի տեսակ ոստիկական կազմակերպություններ են:

ԿՆ

Ասացիք, որ Ձեր հաջորդ գիրքը կլինի ամերիկյան Արևմուտքի և հրացանով զինված մի մարդու մասին:

ՎԲ

Այո, տարիներ շարունակ մտածել եմ այդ մասին և հարյուրավոր էջեր նոթեր ունեմ, թե ինչպիսին պետք է լինի այդ մարդը: Հրացանով մենամարտը Ձեն[xlix] մրցույթի պես է, իրական հոգևոր մրցություն, ինչպիսին Ձեն թրամարտը:

ԿՆ

Cut-u՞p է լինելու, թե՞ ավելի շուտ՝ ավանդական պատում:

ՎԲ

Նախապատրաստելիս գերադասելի կլինի հիմնականում cut-up օգտագործել, քանի որ դրա շնորհիվ կերպարի և տեղի մասին ծավալային պատկերացում կստանամ, բայց վերջնական տարբերակը կունենա ավանդական պատման ձև: Չէի ուզենա փաստերով մանրամասնել, բայց կուզեի ուսումնասիրություն անել Նյու Մեքսիկոյում կամ Արիզոնայում, թեև իրական քաղաքներն այնտեղ դարձել են սինթետիկ տուրիստական գրավչավայրեր: Ժամանակ առ ժամանակ զգացում ունեմ, որ իմ գործերում կրկնում եմ նախկինում ասվածս և կուզեի ինչ-որ այլ բան անել՝ ոճի գրեթե մտածված փոփոխություն: Վստահ չեմ, թե հնարավոր է, բայց ուզում եմ փորձել: Տարիներ շարունակ մտածել եմ վեսթերն[l] գրելու մասին: Մանկության տարիներին դպրոց եմ հաճախել Նյու Մեքսիկոյում, իսկ պատերազմի տարիներին տեղակայված եմ եղել Տեխասում գտնվող Քոլդսփրինգ քաղաքում՝Քոնրոուին[li] մոտ: Այն իսկական, մարդու կողմից դեռևս չյուրացված տարածք է, ուր ես իրական կերպարներ եմ գտել: Օրինակ՝ մի մարդ, ով իրականում Տեխասի արևելքում էր ապրում: Նա երկար ժամանակ խնդիրներ ուներ իր հարևանների հետ, քանի որ հարևանները կասկածներ ունեին, որ նա գողանում էր իրենց անասունը: Կարծում եմ՝ կասկածներն անհիմն չէին: Բայց քանի որ հրացանի հետ վարվել գիտեր, ոչ ոք չէր համարձակվում նրան դեմ գնալ: Ի վերջո, նա սպանվեց: Արբել էր և քնել ծառի տակ՝ խարույկի մոտ: Կրակն անցել էր ծառին, որն էլ ընկել էր նրա վրա: Ինձ հետաքրքիր է լրագրային և ամսագրային նյութերը այսպես կոչված գրական նյութերի վերածելը: Ահա իմ փորձերից մեկը: Սա պետք է հրատարակվի փոքր ամսագրում՝ «Sparrow»-ում [«Սփարոու»]:

ԿՆ

[Կարդալով] «Քոլդսփրինգի նորություններ, մենք տպագրում ենք այն ամենն, ինչ ենթակա է տպագրելու, 17 սեպտեմբերի, 1899, խմբագիր՝ Վիլյամ ԲԱՐՈՈՒԶ»: Ահա նորից՝ Բրեդլի Մարտինը:

ՎԲ

Այո, նա է զինված տղամարդը: Դեռ վստահ չեմ ինչ կպատահի, այն բանից հետո, երբ Քլեմը նրան մեղադրի անասուն գողանալու մեջ: Ենթադրում եմ, որ Քլեմը կգնա Քոլդսփրինգ և նրա ու զինված տղամարդու միջև կռիվ կլինի: Ի վերջո, նա կսպանի Քլեմին: Քլեմը փաստացի արդեն մեռած է: Քլեմն ի վերջո կհասնի նրան, որ կկարծի, թե կարող է ֆռռցնել Բրեդլի Մարտինին, մինչդեռ Բրեդլի Մարտինը պատրաստվում է սպանել նրան, դա՝ հաստատ:

ԿՆ

Այլ կերպարներ կարո՞ղ են կրկնվել: Օրինակ՝ բժիշկ Բենուեյը:

ՎԲ

Նա կլինի տեղի բժիշկը: Ես կուզեի, հասկանու՞մ եք, օգտագործել բոլոր այս կերպարները պարզ վեսթերն պատմության մեջ: Կլինեն պարոն Բրեդլին, պարոն Մարտինը, ում անունը Բրեդլի Մարտին կլինի, կլինի բժիշկ Բենուեյը, կունենանք նաև թափառաշրջիկ կրկեսների տարատեսակ ներկայացումներ և հրաշքով ապաքինման մասին պատմություններ, որոնք գալիս են Սյուբլիմինալ Քիդի և երևակայություն ունեցող կերպարների հետ: Նման մարդկանց ժամանակն էր դա:

ԿՆ

Կարծում եք՝ արվեստագետն ընդհանրապես երևակայություն ունեցո՞ղ մարդ է:

ՎԲ

Ինչ-որ իմաստով: Հասկանում եք, իրական երևակայություն ունեցող մարդը ստեղծագործող է: Նա ստեղծում է միջավայրը: Ոչ, երևակայության մարդն ավելի շուտ կինոռեժիսոր է, քան գրող: Յելոու Քիդը մի ամբողջ միջավայր ստեղծեց, կերպարների մի ամբողջ խումբ, մի ամբողջ բորսա, մի ամբողջ բանկ: Այն ճիշտ կարծես կինոստուդիա լիներ:

ԿՆ

Իսկ կախում ունեցողնե՞րը:

ՎԲ

Դե, մորֆինից կախվածություն շատ կլինի: Մի մոռացեք, որ այդ ժամանակ կախում ունեցողներ շատ-շատ կային: Ջես Ջեյմսը կախում ուներ: Նա սկսեց մորֆին օգտագործել թոքում վերքի հետևանքով, և, չգիտեմ շարունակակա՞ն կախում ուներ արդյոք, բայց ինքնասպան լինելու փորձ արեց: Նա մորֆինի տասնվեց հաբ ընդունեց, բայց չմահացավ, ինչը խոսում է այն մասին, որ շատ ուժեղ դիմադրողականություն ուներ դրա հանդեպ: Այնպես որ, նա պետք է որ բավական մեծ կախում ունենար: Ախմախ, անտաշի մեկն էր, այ, թե ինչ էր նա՝ Դիլինջերի պես: Բացի այդ, այնքան բարեկիրթ ծեր կանայք կային, որոնք չէին կարող իրենց լավ զգալ՝ եթե ամեն օր չընդունեին բժիշկ Ջոնսի խառնուրդը:

ԿՆ

Իսկ ի՞նչ կասեք Գրին Բոյի, Թմրավաճառ Իզզիի, Գրին Թոնիի, Մսավաճառ Սեմմիի կամ Լրտես Վիլլիի մասին:

ՎԲ

Գիտեք, նրանցից յուրաքանչյուրը կարող էր վեսթերնի հերոս լինել, բացառությամբ Թմրավաճառ Իզզիի: Այն ժամանակներում ծառերը շենքերից բարձր էին: Պատուհանից ցած ընկնելն, ի դեպ, շատ հետաքրքիր երևույթ է: Մարդիկ, ովքեր հակված են դրան, բարձրահարկերում չեն ապրում: Նրանք մոտենում են պատուհանին, հարևաններից մեկը լսում է ճիչը և վերջ: «Ընկավ կամ ցած թռավ», ասում են: Ես կավելացնեի. «Կամ՝ նրան հրեցին»:

ԿՆ

Ուրիշ ի՞նչ կերպարներ են Ձեզ հետաքրքրում:

ՎԲ

Ոչ նրանք, ովքեր գովազդի կամ հեռուստատեսության ոլորտում են, ոչ էլ՝ ամերիկացի փոստատարը, միջին խավի տնային տնտեսուհին կամ կյանք մտնող երիտասարդը: Ինձ հետաքրքրում է մեծ փողի աշխարհը, այնպիսի մարդիկ, ինչպիսին Ռոքֆելերն էր, ովքեր յուրահատուկ հարմարեցված օրգանիզմներ էին, որոնք կարող էին գոյություն ունենալ որոշակի միջավայրում: Նա իսկական փող շինող մեքենա էր, բայց խիստ կասկածում եմ, թե կկարողանար տասը ցենտ անգամ ստանալ այսօր, որովհետև նրան անհրաժեշտ կլիներ հին ինքնահորդ կապիտալիզմը: Նա հատուկ հարմարեցված մոնոպոլիստական օրգանիզմ էր: Իմ քեռի Այվին նրա կերպարներն էր ստեղծում: Չեմ կարող հասկանալ՝ ինչու Ջեյ Փոլ Գեթթիի[lii] պես մարդիկ պետք է ի հայտ գան նման ոչնչով չտարբերվող և անհետաքրքիր կերպարով: Նա որոշում է գրել իր կյանքի պատմությունը: Այդքան  ձանձրալի, խայծից ի սպառ զուրկ ոչինչ երբևէ չեմ կարդացել: Ի վերջո, նա, կարելի է ասել, փլեյբոյ է եղել երիտասարդ տարիներին: Պետք է, որ նրա կյանքում ինչ-որ բան կատարված լիներ: Բայց դրա մասին ոչինչ չկա գրքում: Ահա նա. ահռելի հարստության տեր մարդ, ով միայնակ է գործում և չկա ոչ ոք, ով կներկայացնի նրա կերպարը: Իրականում, ես ինքս էլ դեմ չէի լինի նման գործ անել: Կուզեի Գեթթիի նման մեկին վերցնել և փորձել նրա համար այնպիսի կերպար գտնել, որը կհետաքրքրեր մարդկանց: Եթե Գեթթին ուզում է կերպար կառուցել, ինչու՞ չի վարձում մի բարձրակարգ գրողի՝ իր պատմությունը գրելու համար: Այդ առումով, գովազդը մեծ հեռանկարներ ունի: Կուզեի տեսնել, ասենք, Նորման Մեյլերի[liii] կամ Ջոն Օ՛Հարայի[liv] որևէ պատմվածք, որը պարզապես կհիշատակեր ապրանքը, ասենք «Southern Comfort»-ը [«Սազերն Քամֆըրտ»]: Կարող եմ պատկերացնել Օ՛Հարայի պատմվածքը: Այն կլիներ մեկի մասին, ով բար է մտնում և «Southern Comfort» խնդրում: Բարում այն չի լինում և այդ մեկը երկար ու հիմար վիճաբանության մեջ է մտնում բարմենի հետ: Այն չպետք է պարտադրող լինի: Պատմվածքն ինքնին հետաքրքիր պետք է լինի, այնպես, որ մարդիկ այն կարդան ճիշտ այնպես, ինչպես «Playboy»-ում [«Փլեյբոյ»][lv] տպված հոդվածը: «Southern Comfort»-ը երաշխիք կունենա, որ այդ գովազդը մի քանի րոպե մարդկանց ուշադրության կենտրոնում կլինի: Հասկանու՞մ եք, թե ի՞նչ ի նկատի ունեմ: Նրանք պատմվածքը կկարդան: Բազմաթիվ այլ գաղափարներ կան. կարելի է սերիալի վերածել ծաղրապատումները, շարունակաբար տպագրվող պատմվածքները: Դե, մեզ ընդամենը պետք է, որ Ջեյմս Բոնդը ծխի որոշակի բրենդի ծխախոտ:

ԿՆ

Դուք աշխատե՞լ եք գովազդային գործակալությունում:

ՎԲ

Այո, 1936-ին Հարվարդի համալսարանն ավարտելուց հետո: Մագիստրոսական աշխատանք էի ներկայացրել մարդաբանության թեմայով: Պատկերացում կազմեցի գիտական աշխարհի մասին և այն ինձ դուր չեկավ: Ինձ թվաց, որ այնտեղ չափից շատ էին դասախոսական կազմում ինտրիգները, բաժնի ղեկավարի հանդեպ ակնածանքը, և այլն և այլն: Հետո մեկ տարի քոփիրայթեր եմ աշխատել Նյու Յորքում գործող մի փոքր գովազդային գործակալությունում, որը հետագայում փակվեց: Բազմաթիվ տարօրինակ դեպքեր են եղել այնտեղ: Մի սարք կար, կոչվում էր «Cascade» [«Քասքեյդ»]՝ հոգնա անելու համար: Մի բան էլ կար, կոչվում էր «Endocreme» [«Էնդոքրիմ»]՝ նախատեսված կանանց երիտասարդ տեսք հաղորդելու համար, քանի որ կնոջ սեռական հորմոններ էր պարունակում: Մենք միշտ Միջնահանգային առևտրային հանձնաժողովի ուշադրության ծիրում էինք: Ինչպես հասկանում եք, ես վերջերս բավական շատ եմ մտածել գովազդի մասին: Վերջ ի վերջո, նրանք [գովազադային գործակալությունները.-ՌԱ] գրեթե նույնով են զբաղվում: Նրանք զբաղվում են խոսքի ու պատկերի կոնկրետ մանիպուլյացիայով: Ինչևէ, գովազդային ոլորտից հետո ես որոշ ժամանակ բանակում ծառայեցի: Պատվով զորացրվելուց հետո պատերազմի ժամանակներին բնորոշ տարօրինակ աշխատանքի անցա՝ որպես բարմեն, սանիտարական ծառայության աշխատակից, լրագրող: Աշխատել եմ գործարանում և գրասենյակում: Հետո գնացել եմ Մեքսիկա՝ այդ չարաբաստիկ տեղը:

ԿՆ

Ինչու՞ չարաբաստիկ:

ՎԲ

Ես այնտեղ եմ եղել Ալեմանի[lvi] ռեժիմի տարիներին: Ցանկացած բարում կարելի էր զենք ունեցող մի տասնհինգ հոգի հանդիպել: Բոլորը զենք էին կրում: Նրանք արբում էին և վտանգ էին ներկայացնում բոլորի համար: Ի նկատի ունեմ, կոկտեյլ-բարում նստած, պետք է միշտ պատրաստ լինեիր պառկել գետնին: Ընկեր ունեի, ում հրազենով սպանեցին: Բայց նա ինքը հրահրեց սպանությունը: Նա թափահարում էր իր փոքրիկ .25 տրամաչափի ատրճանակը բարում և մի մեքսիկացի կրակեց նրա վրա իր .45 տրամաչափի ատրճանակից: Մահվան պատճառն արձանագրվեց որպես բնական, քանի որ սպանողը քաղաքական մեծ ազդեցություն ունեցող մեկն էր: Ոչ մի աղմուկ չբարձրացավ, բայց կոկտեյլ խմելու գնալը կարող էր կյանքդ արժենալ: Հետո կնոջս՝ Ջոան Վոլմերի հետ այդ սարսափելի դեպքը եղավ: Ատրճանակ ունեի, որը պատրաստվում էի ընկերներիցս մեկին վաճառել: Ստուգում էի ու հանկարծ այն կրակեց և սպանեց կնոջս: Շշուկներ տարածվեցին, թե իբր, Վիլհելմ Տելլի[lvii] ոճով, նրա գլխին դրված շամպայնի բաժակ էի փորձում կրակել: Անհեթեթ սուտ: Հետո լայնածավալ զինաթափում սկսվեց: Մեխիկոն մարդասպանությունների թվով ամենաբարձր ցուցանիշն ուներ աշխարհում: Մեկ այլ բան էլ. ամեն քայլափոխի մեքսիկացի ոստիկան կարելի էր հանդիպել, ով փորձում էր մի սխալ բան գտնել փաստաթղթերում՝ ցանկացած բան, ինչից կարելի էր կառչել. «Փաստաթղթերը շատ վատ վիճակ, սենյոր»: Իսկապես, չափից ավելին էր, այդ Ալեմանի ռեժիմը:

ԿՆ

Իսկ Մեքսիկայից հետո՝ ու՞ր:

ՎԲ

Մեկնեցի Կոլումբիա, Պերու և Էկվադոր՝ պարզապես շրջելու: Ւնձ հատկապես հետաքրքիր էր Պերուի Ամազոնյան շրջանը, ուր «յագե»՝ «Bannisteria caapi», կոչվող թմրանյութ փորձեցի, պատրածին նյութ, որը, կարծում եմ, մեսկալինի պես ուժեղ ներազդեցություն ունի: Ամբողջ ճամփորդության ընթացքում հսկայածավալ նյութ կուտակվեց: Դրանից շատ բան տեղ գտավ «The Ticket That Exploded»-ում [«Այն տոմսը, որ պայթեց»], որը «Naked Lunch»-ի և «The Soft Machine» [«Փափուկ մեքենան»]-ի[lviii] միջև գտնվող գործ է: Դա այն գիրքն է, որի ներկա վիճակից ես գոհ չեմ: Եթե տպագրվի ԱՄՆ-ում, ստիպված կլինեմ նորից գրել այն: «The Soft Machine»-ը, որը լույս կտեսնի նախատեսված ժամանակ այստեղ, իմ հարավ-ամերիկյան փորձառության ծավալումն է՝ սյուրռեալիստական մանրամասնումներով: Վերջերս նորից գրելիս՝ ես դրանում վաթսունհինգ էջ ուղիղ պատում ավելացրի բժիշկ Բենուեյի, Նավաստու և «Naked Lunch»-ից շատ այլ կերպարների վերաբերյալ: Այս մարդիկ ամեն տեղ հայտնվում են:

ԿՆ

Հարավային Ամերիկայից գնացիք Եվրոպա: Աշխարհագրության փոփոխումը նույնչա՞փ կարևոր է, որչափ ժամանակին կարևոր էր ամերիկյան գրականության համար:

ՎԲ

Դե, եթե ես շատ չճամփորդեի, չէի գտնի կերպարների մյուս կողմերն ու այն ծայրահեղությունները, որոնք առանձնակի են դարձնում դրանք: Սակայն վստահ եմ, որ սեփական երկրից դուրս ապրելու ժամանակն անցել է: Ավելի ու ավելի անհարմար ու թանկ է դառնում արտասահմանում ապրելը և պակաս արդարացված՝ գոնե ինձ համար: Ինձ հիմա ավելի անհրաժեշտ են լուռ պայմաններ՝ գրելու համար, որպեսզի կարողանամ կենտրոնանալ, և մեծ չէ տարբերությունը, թե որտեղ եմ գտնվում: Ինձ համար հիմա Փարիզն աշխարհի ամենաանհարմար տեղն է: Պարզապես ատում եմ այն: Սնունդը բանի պետք չի. այն կամ շատ թանկ արժե կամ ուտելու պիտանի չէ: Ժամը երեքին կարգին սենդվիչ պատվիրելու համար պետք է տաքսի վարձեմ և հասնեմ աջ ափը: Իսկ այստեղ բավական է ընդամենը լսափողը բարձրացնել: Նրանք ինձ քլաբ-սենդվիչ և մի բաժակ կաթ են ուղարկում: Ինձ լանչի համար դրանից ավելի բան պետք էլ չի: Ֆրանսիացիները զզվելի են ու գնալով ավելի զզվելի են դառնում: Ալժիրի պատերազմը և այն միլիոնավոր մարդիկ, որոնք նետվել են Ֆրանսիա՝ բոլորը բացարձակ դժգոհությամբ լեցուն: Չգիտեմ, ինձ թվում է մթնոլորտն այնտեղ տհաճ է և չի նպաստում ոչնչի: Չես կարող բնակարան գտնել: Չես կարող հանգիստ տեղ գտնել՝ աշխատելու համար: Լավագույնը՝ որևէ տեղ անշուք հյուրանոցում սենյակն է: Նման բանն ինձ օրական երեսուն դոլար կարժենա: Քսան տարի Սենտ Լյուիսից բացակայելուց հետո հիմնական բանը, որը պարզել եմ ինձ համար այն է, որ ծառայությունների մատուցման որակն ավելի բարձր է այստեղ, քան Նյու Յորքում: Սրանք «Քլարիջ» կամ «Ռից» բնակարաններ են: Եթե կարողանայի ինձ թույլ տալ շարունակել վարձել, սա ինձ համար իդեալական տեղ կլիներ: Այստեղ լուռ է և շատ նպաստավոր աշխատանքի համար: Այստեղ շատ տեղ ունեմ թղթերս դարսելու՝ այս բոլոր գզրոցներում և դարակներում: Լուռ է: Երբ ուտել եմ ուզում, բարձրացնում եմ լսափողը: Կարող եմ աշխատանքից չկտրվել: Վեր կենալ առավոտյան, ժամը երկուսին մոտ հեռախոսով սենդվիչ պատվիրել և մինչև ճաշն աշխատել՝ առանց կտրվելու: Նաև հետաքրքիր է ժամանակ առ ժամանակ հեռուստացույցը միացնել:

ԿՆ

Ի՞նչ եք գտնում հեռուստատեսությամբ:

ՎԲ

Իսկական cut-up է: Պատկերները փոխվում են ինչպես հին ֆիլմերում: Երբ հայտնվեց ձայնային կինոն, պատկերը կատարելագործվեց և ֆիլմերը դարձան նույնքան ձանձրալի որքան պատուհանից դուրս նայելը: Իտալացիների մի խումբ Ռաբաթում[lix] հեռուստատեսային կայան ուներ և մենք կարողանում էինք ազդանշանը որսալ Տանժերում: Ես այնտեղ բերանս բաց նստած նայում էի: Ինչ վերաբերում է ջնջելուն, կրճատումներին և ստատիկ պատկերներին, ապա նրանց վեսթերնները շատ, շատ տարօրինակ դարձան: Գայսինը պատկերների փոփոխության սկզբունքով փորձեր էր անում մի սարքի միջոցով, որը նա «երազների մեքենա» էր անվանում: Ռյու դը Սենի վրա գտնվող անգլիական գրախանութի ցուցափեղկում նման մի սարք կար: Հելենա Ռուբինսթայնն[lx] այնքան էր զմայլվել դրանով, որ երկու հատ գնեց, իսկ Հարոլդ Մեթսոնը՝ գործակալը, կարծում է, թե դա միլիոն դոլար արժողությամբ գաղափար էր:

ԿՆ

Նկարագրեք Ձեր սովորական աշխատանքային օրը:

ՎԲ

Մոտավորապես իննին վեր եմ կենում և նախաճաշ եմ պատվիրում: Ատում եմ նախաճաշի դուրս գալը: Սովորաբար աշխատում եմ մինչև երկուսը-երկուսն անց երեսուն, երբ մի բաժակ կաթով մի սենդվիչ եմ ուտում, որը մոտ տասը րոպե է տևում: Աշխատում եմ մինչև վեցը կամ յոթը: Հետո, եթե հանդիպում ունեմ կամ պիտի դուրս գամ, դուրս եմ գալիս, մի քանի բաժակ խմում եմ, վերադառնում, մեկ-մեկ կարդում մի քիչ և պառկում քնելու: Ես բավական շուտ եմ պառկում: Ես ինձ չեմ ստիպում աշխատել: Դա հենց այն է, ինչ ուզում եմ անել: Իմանալ, որ սենյակում բացարձակ մենակ ես, որ ոչ ոք չի ընդհատի և ութ ժամ կա՝ այն է, ինչ ես ուզում եմ, այո, պարզապես՝ դրախտ:

ԿՆ

Տպագրական մեքենայո՞վ եք գրում:

ՎԲ

Տպագրական մեքենա և մկրատ եմ օգտագործում: Ես կարող եմ ժամեր շարունակ նստել մկրատը և հին ձեռագրերը ձեռքիս և լուսանկարներ փակցնել: Հարյուրավոր լուսանկարներ ունեմ: Սովորաբար ամեն օր զբոսնում եմ: Այստեղ՝ Սենտ Լյուիսում փորձում եմ 1920-ականների լուսանկարներ, արահետներ, այլևայլ նկարել: Այս աղոտ լուսանկարում [ցույց է տալիս] այն տունն է, որում մեծացել եմ՝ ինչպես ես այն տեսնում եմ քառասունհինգ տարի անց: Սա հին ածխահորի լուսանկար է: Երեխաներին մեծ ուրախություն էր պատճառում գնալ այնտեղ՝ դեպի արահետը, Ծննդյան տոնից հետո և զարդարանքից և փաթեթներից կրակ անել ածխահորում: Ահա սրանք հայտնի մարդկանց կյանքին վերաբերող սյունակներում հայտնվող պատմություններ են և լուսանկարներ: Ես հասարակության մասին հոդվածներից cut-up եմ ստեղծում: Շատ զվարճալի էր այս անունները հավաքելը: Այս սյունակներում անհավանական անունների ես հանդիպում:

ԿՆ

Վերջերս ասացիք, թե կուզեիք Օզարքսում[lxi] բնակություն հաստատել: Լու՞րջ էիք ասում:

ՎԲ

Կուզենայի այնտեղ բնակարան ունենալ: Աշնանն այնտեղ շատ գեղեցիկ է և ես կուզենայի այնտեղ ժամանակ առ ժամանակ լինել, ասենք, ամեն ամիս կամ ամեն երկու ամիսը մեկ, բացարձակ մենության մեջ, պարզապես աշխատել, որի համար մեկուսացում է պահանջվում: Իհարկե, ստիպված կլինեի ավտոմեքենա գնել, իսկ դա զգալի ծախս է: Պետք է բնակարանի մասին մտածել: Մտածում էի, միգուցե այստեղ բնակարան գնել, բայց, ամենայն հավանականությամբ, ձեռք կբերեմ Նյու Յորքում: Ես Տանժեր չեմ վերադառնա: Այն պարզապես ինձ այլևս դուր չի գալիս: Այն դարձել է պարզապես փոքր քաղաք: Այնտեղ կյանք չկա: Ինձ համար այնտեղ ոչ մի նորություն չկա: Այնտեղ գտնվելիս մտածում էի՝ Աստված իմ, նույն հաջողությամբ կարող էի լինել Օհայոյի Քըլամբըս քաղաքում, քանի որ նույնչափ անհետաքրքիր է ինձ: Ես պարզապես բնակարանումս նստած աշխատում էի: Կարող էի ավելի լավ բնակարան և աշխատանքային պայմաններ մեկ այլ տեղ ունենալ: Երեկոյան տասից հետո փողոցում մարդ չկար: Այնտեղ վաղուց բնակություն հաստատածներն, ինչպիսին Փոլ Բոուլզն էր կամ այնտեղ երկար ապրած մարդիկ, պարզապես հուսահատության մեջ էին՝ մտածելով. «Ու՞ր կարելի էր գնալ՝ Տանժերը լքելու դեպքում»: Չգիտեմ, ընկճվում եմ հիմա: Էժան էլ չէ այնտեղ: Եթե որևէ տեղ մեկնեմ, երևի դա կլինի Հեռավոր Արևելքը, բայց միայն այցելությամբ: Երբևէ Աթենքից արևելք չեմ եղել:

ԿՆ

Հիշեցրիք, որ ուզում էի հարցնել. ի՞նչ կա Ձեն կամ բժիշկ Ռեյխի օրգոնային տեսությունների[lxii] պես արտասովոր համակարգերում Ձեր հետաքրքրության ետևում:

ՎԲ

Դե, այս ոչ ավանդական տեսությունները հաճախ անդրադառնում են այնպիսի բաների, որոնք Հարվարդը կամ Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտը չեն կարող բացատրել: Չեմ կարող ասել, թե լիովին սատարում եմ դրանք, սակայն հետաքրքրված եմ նման փորձերում: Փորձել եմ այդ օրգոնային կուտակիչները և համոզված եմ, որ այնտեղ ինչ-որ բան տեղի է ունենում, թեև հաստատ չգիտեմ՝ թե ինչ: Իհարկե, Ռայխն ինքն էլ խելքը թռցրել էր, դրանում ոչ մի կասկած:

ԿՆ

Ավելի վաղ հիշատակել էիք սայենթոլոգիայի մասին: Յոլա գնալու ինչ-որ համակարգ ունե՞ք, թե՞ փնտրում եք:

ՎԲ

Ես շատ հետաքրքրված չեմ նման կոպիտ եռաչափ մանիպուլյատիվ սխեմայով, ինչպիսին Լ. Ռոն Հաբարդինն[lxiii] է, թեև որոշ ուշագրավ դրույթներ կան դրանում: Ես այն ուսումնասիրել եմ և տեսել եմ՝ ինչպես է գործում: Դա մանիպուլյատիվ հնարքների շարք է: Ստիպում են նայել շուրջը և հետևում արդյունքին: Արդյունքներն ավելի նուրբ են ու հաջող քան Դեյլ Քարնեգիի[lxiv] ստացածները: Բայց ինչ վերաբերում է իմ կենսահամակարգին՝ ոչ: Միևնույն ժամանակ, չեմ կարծում, թե այս աշխարհում որևէ բան տեղի է ունենում առանց որևէ ուժի կամ մեկի միջամտության: Ոչինչ ինքն իրեն տեղի չի ունենում: Ես կարծում եմ, որ բոլոր դեպքերը կամքի ուժով են տեղի ունենում:

ԿՆ

Այդ դեպքում՝ հավատու՞մ եք Աստծու գոյությանը:

ՎԲ

Աստծու՞: Չէի ասի: Կարծում եմ՝ անհամար աստվածներ կան: Նա, ում մենք Երկիր մոլորակում «աստված» ենք անվանում, փոքր ցեղային աստված է, ով սարսափելի խառնաշփոթ է ստեղծել: Իհարկե, մարդկային գիտակցությամբ գործող ուժերը կառավարում են դեպքերը: Գրող Լյուիսը կարող է Աստված գիտի ինչ ուժի ներկայացուցիչ լինել, ուժի, որը խոսքի ու պատկերի անհագ ախորժակ ունի: Ինչպե՞ս է առաջարկում այս ուժը վարվել նման հսկայածավալ պատկերային աղբի հետ: Նրանք քասթինգի մշտական գործող գրասենյակ ունեն: Մերի ՄակՔարթիի հետ հարցազրույցի նրանք Վասսար քոլեջի մի ամոթխած ուսանողուհու կուղարկեն՝ պարզապես էշը ցեխից հանելու: Նրանք մի քանի կրկեսային կերպար ունեին ինձ համար: «Շաքս, Բիլ, մարիխուանայով գլանակ ունե՞ք»: «Մարիխուանայո՞վ: Աստված իմ: Իհարկե, ոչ»,-ասացի ես նրանց: «Չգիտեմ, ինչի մասին եք խոսում»: Հետո վերադառնում են ու մի զզվելի հոդված են գրում, որը մի օր կօգտագործվի:

ԿՆ

Որոշ առումներով «Nova Express»-ը հասարակական հիվանդությունների համար դեղատոմս է: Օրինակ՝ ապագայում կենսաբանական դատարանների կարիք, ըստ Ձեզ, կլինի՞:

ՎԲ

Իհարկե: Գիտությունն ի վերջո ստիպված կլինի կենսաբանական դատարաններ հիմնել, քանի որ մարդու՝ տիեզերք ներթափանցելուն զուգընթաց կյանքի ձևերն աստիճանաբար ավելի անհամատեղելի կդառնան գոյության համար անհրաժեշտ պայմանների հետ: Ի վերջո, մարդկությունը ստիպված կլինի կենսաբանական փոփոխությունների ենթարկվել, եթե ուզում է պահպանել գոյությունը: Սա կենսաբանական օրենքներ կպահանջի՝ փոփոխությունները սահմանելու համար: Մենք պարզապես ստիպված կլինենք գործի դնել մեր մտավոր ունակությունը՝ պլանավորելու համար մուտացիաները[lxv], որպեսզի դրանք պատահական սկզբունքով չլինեն: Պատճառն այն է, որ նման մուտացիաներից շատերը, օրինակ՝ թրաժանիք վագրը, ինժեներական տեսակետից շատ թույլ լուծումներ են: Ապագայում, անշուշտ, այո՛: Կարծում եմ, անհամար հնարավորություններ կան, բառացիորեն՝ անհամար: Հույսը՝ ոչ մարմնային փորձառություններն են և, վերջին հաշվով, մարմնից դուրս գալը, եռաչափ կոորդինատներից դուրս գալը, վախի անասնական ռեակցիաները և թռիչքը, որոնք, վերջին հաշվով, հանգեցնում են ցեղային ատելության և դժգոհության:

ԿՆ

Ինչու՞ «Nova Express»-ում որպես հակամարտություն ի վերջո ընտրեցիք միջմոլորակային պատերազմը, այլ ոչ՝ ազգամիջյան հակամարտությունը: Տպավորություն կա, որ Ձեզ հրապուրում է այն միտքը, որ այլմոլորակային մի ուժ կառավարման համակարգ է փորձարկում, ինչպիսին մահվան թզուկներն են:

ՎԲ

Դրանք մակաբույծ օրգանիզմներ են, որոնք գրավում են մարդուն, ռադիոփոխանցիչի պես, որն ուղղորդում ու կառավարում է: Էնցեֆալոգրամների[lxvi] և ուղեղի ալիքների հետ աշխատող մարդիկ ասում են, որ մի օր հնարավոր կլինի ռադիոալեհավաք տեղադրել ուղեղի մեջ հենց ծննդյան պահին, որը կկառավարի մտքերը, հույզերը և զգայական ընկալումները, իսկ իրականում՝ ոչ միայն կկառավարի մտքերը, այլև որոշ մտքեր անհնարին կդարձնի: Մահվան թզուկները նովա ամբոխի զենքն են, որն իր հերթին սառը պատերազմի պատճառ կդառնա: Նովա ամբոխն օգտագործում է այդ հակամարտությունը մոլորակը պայթեցնելու համար, որովհետև դա է ստացվում, երբ մտածում ես, թե Ամերիկան և Ռուսաստանն իրականում ինչի շուրջ են վիճում: Խորհրդային Միությունը և Միացյալ Նահանգներն ի վերջո բաղկացած կլինեն փոխանակելի սոցիալական մասերից և դրանցից ոչ մեկը բարոյապես «ճիշտ» չի լինի: Գաղափարը, որ Ամերիկայում ցանկացած մեկը կարող է իր գործարանն ունենալ, ծիծաղելի է: Կառավարությունն ու արհմիությունները, որոնք վերջին հաշվով նույն բանն են, կառավարում են համակարգերը. ասում են, ում կարող են աշխատանքի վերցնել, որքան վճարել, ինչպես վաճառել: Ի՞նչն է տարբերությունը, եթե պետությունը լինի գործարանի տերը և պահի նրան որպես տնօրեն: Անկախ նրանից, թե ինչպե՞ս է դա արվում, պատասխանատու կլինեն նույն մարդիկ: Այսօրվա դաշնակիցը վաղվա թշնամին է: Ես ձևակերպել եմ այդ ուժը՝ «նովա ամբոխ», որը ստիպում է մեզ գործի դնել մեր ճարպկությունը:

ԿՆ

Դուք հույս եք տեսնում մարդկության համար, բայց, միևնույն ժամանակ, մտահոգվում եք, որ կառավարման գործիքներն ավելի բարդ են դառնում:

ՎԲ

Դե, թեև ավելի բարդ, նաև ավելի խոցելի են դառնում: «Time»-ը, «Life»-ը, «Fortune»-ը ավելի բարդ ու արդյունավետ կառավարման համակարգ են օգտագործում, քան մայաների օրացույցն է, բայց այն նաև ավելի խոցելի է, քանի որ խիստ ընդարձակ ու մեքենայացված է: Անգամ Հենրի Լյուիսը չի հասկանում, թե ի՞նչ է հիմա կատարվում համակարգում: Մեքենայի ուղղությունը կարելի է փոխել: Մի սերժանտ կարող է վարի տալ ամբողջ գործարանը: Ոչ ոք չի կարող կառավարել ամբողջ աշխատանքը: Այն չափազանց բարդ է: Կապիտանը ներս է մտնում ու ասում. «Շատ լավ, տղաներ, հիմա մենք առաջ ենք գնում»: Հիմա, ո՞վ գիտի՝ ո՞ր կոճակը սեղմել: Ո՞վ գիտի՝ ինչպե՞ս «Spam»-ի արկղերը հասցնել իրենց հասցեով, և ինչպե՞ս լցնել տուփերը: Սերժանտը գիտի: Կապիտանը չգիտի: Քանի դեռ սերժանտներ կան, մեքենան կարող է մասնատվել և միգուցե մենք այս ամենից ողջ դուրս կգանք:

ԿՆ

Ձեր գործում սեքսը հաճախ կարծես հավասարեցվում է մահվանը:

ՎԲ

Դա սեքսը որպես կենսաբանական զենք դիտարկելու գաղափարի մասնավորեցումն է: Ես կարծում եմ, որ սեքսը, մարդկային դրսևորման այլ ձևերի նման, դարձել է կառավարման միջոց, կամ, իսկապես հակամարդկային նպատակի իրականացման միջոց: Այս ամբողջ պուրիտանիզմը[lxvii]: Ինչպե՞ս կարող ենք ընդհանրապես որևէ բան հասկանալ սեքսի մասին, եթե թեման անգամ ուսումնասիրվել չի կարող: Դրա մասին անգամ մտածել կամ գրել չի կարելի: Ռայխի հետ կապված հետաքրքիր բաներից մեկն այդ էր: Նա այն հազվադեպ մարդկանցից էր, ով փորձեց ուսումնասիրել սեքսը՝ սեռական երևույթները, գիտական տեսանկյունից: Ահա այդ տռփանքը և այս վախը՝ սեքսի հանդեպ: Մենք ոչինչ չգիտենք սեքսի մասին: Ի՞նչ է սեքսը: Ինչու՞ է այն հաճույք պատճառում: Ի՞նչ է հաճույքը: Լարվածությունից ազատու՞մ: Միգուցե:

ԿՆ

Երբևէ չե՞ք հաշտվի քսաներորդ դարի հետ:

ՎԲ

Բոլորովին, թեև կարող եմ ինձ պատկերացնել բազմաթիվ այլ հանգամանքներում ծնված: Օրինակ՝ վերջերս մի երազ տեսա, որում հայրական տուն էի վերադարձել, ուր հորս տեսա ու տունը. և՛ նա և՛ տունը փոխված՝ այնպիսին, ինչպիսին երբևէ չէի տեսել: Թեև երազում հայրս և տունը ճանաչելի էին:

ԿՆ

Մերի ՄըքՔարթին նկարագրում է Ձեզ որպես չարացած ուտոպիստ: Այդպե՞ս է:

ՎԲ

Ես միանշանակ ի նկատի ունեմ այն, ինչ ասում եմ, որպեսզի ինձ բառացի հասկանան, այո՛, որպեսզի մարդիկ տեղյակ լինեն մեր ժամանակների իրական հանցավորությունից՝ նրանց աչքերը բացելու համար: Իմ բոլոր գործերն ուղղված են նրանց դեմ, ովքեր հիմարության պատճառով կամ տեսակով, հակված են մոլորակը պայթեցնելուն կամ այն ոչ բնակելի դարձնելուն: Ինչպես այն գովազդային ոլորտի ներկայացուցիչներին, որոնց մասին արդեն խոսեցինք, ինձ ևս հետաքրքիր է խոսքի ու պատկերի միջոցով մանիպուլյացիան՝ գործողություն ստանալու համար, չգնալու և «Կոկա-կոլա» չառնելու, այլ՝ ընթերցողի գիտակցությունում փոփոխություն ստեղծելու: Գիտեք, նրանք հարցնում են ինձ. եթե լինեի ամայի կղզում և իմանայի, որ ոչ ոք չի տեսնի գրածս, արդյո՞ք կշարունակեի գրել: Պատասխանս շեշտակի «այո» է: Կգրեի, ինձ ընկերակցելու համար: Որովհետև ես ստեղծում եմ երևակայական, միշտ՝ երևակայական, աշխարհ, որում ինքս կցանկանայի ապրել:

Անգլերենից թարգմանությունը և ծանոթագրությունները՝ Ռուզան Ամիրաղյանի

---

[i] Բիթ շարժում՝ 20-րդ դարի կեսից զգալի ազդեցություն է ունեցել ամերիկյան և համաշխարհային մշակույթի  զարգացման վրա: Շարժման հիմնական թիրախը ամերիկյան բարքերն են, նպատակը՝ ընդունված հասարակական նորմերի վերանայումը և վերաիմաստավորումը:

[ii] «cut-up» անգլ.՝ կտրատում, կտրատելը, գրական տեխնիկա կամ ժանր, որով տեքստը կտրատվում է և վերադասավորվում նոր ստեղծագործություն ստեղծելու նպատակով՝ հաճախ խախտելով նախնական տեքստի իմաստը: Տեխնիկան առաջինը կիրառել է ֆրանսիացի բանաստեղծ-դադաիստ Տրիստան Ցարան՝ 1920-ականներին, այնուհետև՝ 1950-ականներին՝ այն զարգացրել և կիրառել են կերպարվեստում՝ նկարիչ Բրայոն Գայսինը, գրականությունում՝ Վիլյամ Բարոուզը:

[iii] Սենտ Լյուիս՝ քաղաք ԱՄՆ-ի Միսսուրի նահանգում:

[iv] Ջոզեֆ Կոնրադ՝ 20-րդ դարի առաջին կեսի անգլալեզու լեհ հեղինակ:

[v] Ֆորդ Մեդոքս Ֆորդ՝ 20-րդ դարի առաջին կեսի անգլիացի գրող, բանաստեղծ և քննադատ: Ջոզեֆ Կոնրադի հետ համատեղ գրել է երեք վեպ:

[vi] Ջիմ Բիշոփ՝ 20-րդ դարի ամերիկացի լրագրող:

[vii] Ջեյմս Ռեյնոլդս՝ 20-րդ դարի ամերիկացի գրող:

[viii] Ֆարենհայտի 70 աստիճան՝ համարժեք է Ցելսիուսի 21 աստիճանին:

[ix] «Junky» կամ «junkie» անգլ.՝ թմրամոլ: «Junky»՝ վաղ հրատարակությունում՝ «Junkie: Confessions of an Unredeemed Drug Addict», Վիլյամ Բարոուզի՝ առաջին անգամ 1953 թվականին լույս տեսած վեպ:

[x] Վուայերիզմ՝ սեռական շեղում, որին բնորոշ է սեքսով զբաղվող մարդկանց կամ ինտիմ տեսարաններին թաքուն հետևելու ձգտումը:

[xi] Մետաբոլիզմ՝ նյութափոխանակություն:

[xii] Մեսկալին՝ պսիխոդելիկ նյութ:

[xiii] Անրի Միշո՝ 20-րդ դարի բելգիացի ֆրանսալեզու բանաստեղծ, նկարիչ:

[xiv] Մորֆին՝ թմրամիջոց, ափիոնի հիմնական ալկալոիդ:

[xv] Բարբիտուրատներ՝ բարբիտուրաթթվի արգասիքներից ստացվող դեղամիջոցների խումբ, որոնք ճնշող ազդեցություն ունեն կենտրոնական նյարդային համակարգի վրա:

[xvi] Տրանկվիլիզատոր՝ հանգստացնող միջոց:

[xvii] Տանժեր՝ խոշոր նավահանգստային քաղաք Մարոկկոյում:

[xviii] Քասբա՝ քաղաք-ամրոց՝ Ալժիրում:

[xix] «Eukodol»՝ ափիոնի արգասիքներից ստացվող թմրամիջոց:

[xx] Բիլլի Հոլիդեյ՝ 20-րդ դարի առաջին կեսի ամերիկացի ջազային երգչուհի և երգահան:

[xxi] Բարոուզի՝ «Nova Trilogy» [«Նովա եռերկ»] եռերկ ստեղծագործության վեպերից մեկը: Լույս է տեսել 1963 թվականին:

[xxii] Մարշալ Մաքլուեն՝ 20-րդ դարի կանադացի փիլիսոփա, հաղորդակցության տեսության հեղինակ:

[xxiii] Սեմյուել Բեքեթ՝ 20-րդ դարի իռլանդացի ավանգարդիստ գրող, դրամատուրգ, բանաստեղծ և թատերական ռեժիսոր:

[xxiv] Բրայոն Գայսին՝ 20-րդ դարի կանադացի նկարիչ, գրող և հնչյունային բանաստեղծ, cut-up տեխնիկայի հեղինակ:

[xxv] Բարոուզի ամենահայտնի վեպերից մեկը, լույս է տեսել 1959 թվականին:

[xxvi] Արթյուր Ռեմբո՝ 19-րդ դարի երկրորդ կեսի ֆրանսիացի բանաստեղծ, ֆրանսիական սիմվոլիզմի ներկայացուցիչ:

[xxvii] Ալֆրեդ Կոժիբսկի՝ 20-րդ դարի ամերիկացի գիտնական, ընդհանուր սեմանտիկայի տեսության հիմնադիր:

[xxviii] Ջեյմս Ջոյս՝ 20-րդ դարի առաջին կեսի իռլանդացի գրող և բանաստեղծ, 20-րդ դարի ավանգարդիստական շարժման խոշորագույն ներկայացուցիչներից մեկը:

[xxix] Ջեք Սթերն՝ գրող, որի Բարոուզը հիշատակում է տարբեր տարիներին տրված հարցազրույցներում:

[xxx] Ժան Ժենե՝ 20-րդ դարի կեսի ֆրանսիացի գրող, բանաստեղծ, դրամատուրգ, էսսեիստ և քաղաքական ակտիվիստ:

[xxxi] Ֆրանց Կաֆկա՝ 20-րդ դարի խոշորագույն գերմանալեզու գրողներից:

[xxxii] Թոմաս Էլիոթ՝ 20-րդ դարի ամերիկա-բրիտանացի էսսեիստ, դրամատուրգ, գրական քննադատ և հրատարակիչ:

[xxxiii] Ռիչարդ Հյուզ՝ 20-րդ դարի բրիտանացի բանաստեղծ, գրող և դրամատուրգ:

[xxxiv] Գրեմ Գրին՝ 20-րդ դարի բրիտանացի խոշորագույն գրողներից:

[xxxv] Թոմ Լիա՝ 20-րդ դարի ամերիկացի նշանավոր որմնանկարիչ, ձևավորող, լրագրող, գրող և պատմաբան:

[xxxvi] Ռեյմոնդ Չանդլեր՝ 20-րդ դարի ամերիկացի սցենարիստ և գրող:

[xxxvii] Էրիք Ֆրենք Ռասել՝ 20-րդ դարի բրիտանացի գիտաֆանտաստիկ ժանրի ստեղծագործությունների հեղինակ:

[xxxviii] Դեդլայներների կերպարը Բարոուզը փոխառել է անգլիացի գրող Բարինգթոն Ջեյ Բեյլիի «The Star Virus» ստեղծագործությունից` օգտագործելով «The Ticket That Exploded» վեպի խմբագրված տարբերակում:

[xxxix] Մեդիսոն ավենյու՝ պողոտա Նյու Յորքում: 1920-ականներին ոլորտի բուռն աճից հետո հաճախ նույնականացվում է գովազդային ինդուստրիայի հետ:

[xl] Փոփ-արտ՝ 20-րդ դարի կեսին Լոնդոնում ծագած ազդեցիկ շարժում՝ արվեստում: Ուսումնասիրում է զանգվածային մշակույթը՝ սպառումը, լրատվամիջոցները, գովազդը:

[xli] Մերի ՄաքՔարթի՝ 20րդ դարի ամերիկացի գրող, քննադատ և քաղաքական ակտիվիստ:

[xlii] Մեթոդիզմ՝ 18-րդ դարի սկզբում Անգլիայում ծագած բողոքական շարժում, որն այնուհետև տարածում է գտել բրիտանական գաղութներում:

[xliii] Լորենս Դարել՝ 20-րդ դարի ծագումով բրիտանացի գրող, բանաստեղծ, դրամատուրգ և ճանապարհորդական էսսեների հեղինակ:

[xliv] 1953 թվականին հիմնադրել է «Olympia Press» [«Օլիմպիա պրես»] ֆրանսիական հրատարակչությունը, որն իր հոր՝ Ջեք Քահանի կողմից հիմնադրված «Obelisk Press» հրատարակչության իրավահաջորդն է: «Obelisk Press»-ը [«Օբելիսկ պրես»] հրատարակել է Հենրի Միլլերի «Խեցգենտի արևադարձը», Դ .Հ. Լոուրենսի և Ջեյմս Ջոյսի մի շարք ստեղծագործություններ:

[xlv] Սայենթոլոգիա՝ ԱՄՆ-ում կրոն ճանաչված հավատալիքների և պրակտիկաների ամբողջություն, որի հիմքում սեփական փորձառությունները վերապրելու միջոցով մարդու՝ իր իրական բնությանը վերադարձն է: Հիմնվել է գիտաֆանտաստիկ գործերի ամերիկացի հեղինակ Լ. Ռոն Հաբարդի կողմից 1950-ականների սկզբում:

[xlvi] Գրանդ Սենթրալ կայարան՝ Նյու Յորքի հանրահայտ տրանսպորտային հանգույց:

[xlvii] Ջորջ Հենրի Լյուիս՝ 19-րդ դարի անգլիացի փիլիսոփա, գրական և թատերական քննադատ:

[xlviii] «Time», «Life», «Fortune»՝ ամերիկյան ամսագրեր:

[xlix] Ձեն՝ մահայանա բուդդայականության ուղղություն:

[l] Վեսթերս՝ ամերիկյան արվեստի ուղղություն, հիմնականում բնորոշ է կինեմատոգրաֆին և գրականությանը:

[li] Քոնրոու՝ քաղաք ԱՄՆ-ի Տեխաս նահանգում:

[lii] Ջեյ Փոլ Գեթթի՝ ամերիկացի խոշոր նավթարդյունաբերող, արվեստի գործերի կոլեկցիոներ և Գեթթի արվեստի հիմնադրամի հիմնադիր:

[liii] Նորման Մեյլեր՝ 20-րդ դարի ամերիկացի գրող, դրամատուրգ, լրագրող, էսսեիստ, ռեժիսոր, դերասան և քաղաքական ակտիվիստ:

[liv] Ջոն Օ՛Հարա՝ 20-րդ դարի իռլանդա-ամերիկացի գրող:

[lv] «Փլեյբոյ»՝ ամերիկյան ամսագիր:

[lvi] Միգել Ալեման Վալդես՝ մեքսիկացի պետական գործիչ, 1946-1952 թթ.՝ Մեքսիկայի նախագահ:

[lvii] Վիլհելմ Տելլ՝ Իոհան Ֆրիդրիխ Շիլլերի՝ «Վիլհելմ Տելլ» (1804թ.) դրամայի հերոս, որի նախատիպը շվեյցարական սագայի դիպուկ նետաձիգ հերոսն է:

[lviii] Բարոուզի՝ «Nova Trilogy» եռերկ ստեղծագործության վեպերից: Լույս են տեսել համապատասխանաբար՝ 1962 և 1961 թվականներին:

[lix] Ռաբաթ՝ Մարոկկոյի մայրաքաղաքը:

[lx] Հելենա Ռուբինսթայն՝ ամերիկացի գործարար, կոսմետիկայի արտադրությամբ զբաղվող և իր անունը կրող խոշոր ընկերության հիմնադիր և բարերար:

[lxi] Օզարքս՝ քաղաք ԱՄՆ-ի Արքանզաս նահանգում:

[lxii] Ռայխի օրգոնային տեսություն՝ 20-րդ դարի ավստրիացի հոգեվերլուծաբան Վիլհելմ Ռայխի ուսմունքը, համաձայն որի մարմնի օրգոնային էներգիայի՝ կենսական ուժի, պակասն ամենատարբեր հիվանդությունների պատճառ է դառնում:

[lxiii] Լ. Ռոն Հաբարդ՝ 20-րդ դարի գիտաֆանտաստիկ գործերի ամերիկացի հեղինակ, սայենթոլոգիայի հիմնադիրը:

[lxiv] Դեյլ Քարնեգի՝ 20-րդ դարի ամերիկացի գրող և ինքնաճանաչողության և կատարելագործման թեմաներին նվիրված դասախոսությունների հեղինակ և հրապարակախոս:

[lxv] Մուտացիա՝ կենսաբանական կայուն փոփոխություն:

[lxvi] Էնցեֆալոգրամ՝ ուղեղի ակտիվության չափում:

[lxvii] Պուրիտանիզմ՝ Անգլիայում և Շոտլանդիայում 16-17-րդ դդ. բողոքական կալվինիզմի հիման վրա ձևավորված կրոնական շարժում, որի հիմքում ասկետիկ ապրելակերպն է: