Հիշողությունը դարձել էր նրա ոխերիմ թշնամին: Նա նախկիններից ավելի շատ ատում էր հիշողությունը: Հիշողության ոչ մի դրվագում ոչ մի դրական բան չկար: Նույնիսկ այն երջանիկ օրերի լուսանկարները, երբ հեղափոխությունը հաղթանակել էր, շատ կարճ հեռավորությունից ամոթ ու զզվանք էին առաջացնում: Հիշողության մեջ նա միայն մահերով ու ավերներով էր մնալու, գիտեր, բայց քանի դեռ ապրում էր, հույս ուներ, որ գոնե մեկ անգամ, մեկ տեղում կհաջողի: Իսկ եթե չհաջողի՞. միասին կկործանվեն, ու ոչ ոքի հաշվետու լինելու պատճառ չի ունենա: Հեռանալու ժամանակը փախցրել էր, և ուրիշ բան չէր մնում, քան նոր խաղադրույքներ անելը: Նա համոզված պնդում էր, որ խաղաղության դարաշրջան բացելու ճանապարհին չպետք է խորշել նոր զոհեր ունենալուց: Դրանից հետո ծնվեց ապագայի մասին նոր կարգախոսը: Ապագայի մեջ հիշողություն ունեցողները հաշվառված չէին: Նրանք չպետք է լինեին:
հայտնագործություն, մարդկությունը ստեղծման պահից դարերով իր համար առանց բռնության, հաշտ ու խաղաղ ապրում է, ինչպես Եհովայի վկաների ժուրնալներում է պատկերված՝ տարբեր ռասսայի մարդիկ ու նաև կենդանիներ՝ գիշատիչ ու խոտակեր միմյանց հետ սիրով ու երջանիկ ապրում են, իսկ ահա, այդ մարդկության մի հատվածում՝ Խորհդային Միությունում տիրում էր բռնությունը, Սովետի փլուզումով էլ չի ավարտվում այդ մշակույթը, այն այնքան զորեղ է, որ փոխանցվում է հետսովետական երկրներին, մասնավորապես անկախ Հայաստանին։
Միլորադ Պավիչի «Գրենական պիտույքների արկղ» վեպում հերոսը՝ սերբ զինվորականը էնքան է հիասթափվում իր հայրենակիցներից՝ որ որոշում է մոռանալ սերբերենը(օրինակ, որ իմանում է սերբերը իրենց սերբ զինվորների վրա վաճառում են փամփուշտներ, կամ իր զինգրքույկում գրել են կամավոր, որ հանկարծ գերի չընկնի, քանի որ կամավորներին գնդակհարում են)։ Ասում է, որ դպրոցում օգտվում էր լեզու սովորելու դասագրքերից, որոնք կոչվում էին «Իտալերեն 100 դասընթացով», «Ֆրանսերեն առանց տանջանքի», «Ինչպես արագ ու հեշտ սովորել անգլերեն»։ Իսկ հիմա իրենից պահանջվում էր մի ուրիշ հնարք, որ տարբեր էր նրանցից, որոնք օգտագործվում են օտար լեզուների դասագրքերում։ Հիմա ինքը պետք է կարողանա հնարավորինս հեշտ ու արագ մոռանալ մայրենի լեզուն։
Երազը տեղում մոռացվում է, հերիք է հասնես մոտակա դռանը, նրանից մնում է միայն կմախքը։ Իսկ ինչպես մոռանալ լեզուն, որով տեսնում ես երազներ, լեզուն, որով մեծացել ես։ Եվ հերոսը լեզուն մոռանալու յոթ դասընթաց է ստեղծում։
Վեպի մի գլուխը կորչվում է «Ինչպես արագ ու հեշտ մոռնալ սերբերենը յոթ դասընթացով»:
Էն ժամանակ վեպն ընթերցելիս մտքովս անցավ՝ ինչ պիտի լինի, որ հայերենը մոռանալու ցանկություն առաջանա։
Հիմա հասկացա.
երբ «Հայկական ժամանակի» խմբագիր էր, նա մերժում էր լրագրային էթիկան որ հանգիստ իր քիլլերությունը անի, 2007 «Մենք մեր մասին» ամսագրում տված հարցազրույցում Փաշինյանը ասում է.
«Այսօր հաճախ են խոսում լրագրողական էթիկայի մասին։ Խորհուրդ եմ տալիս այդ էթիկայով զբաղվել կարտոֆիլի քարոզով, այդ էթիկան մեզ վրա չի տարածվում, մենք ազատ մարդիկ ենք և ինքներս ենք որոշում էթիկայի սահմանները»։
Ես էլ հարցնում եմ՝ եթե մարդուս նպատակը լավ ապրելն ա, ինչի՞ էինք ուզում Սովետից դուրս գալ, եթե անկախ Հայասատանը բոլոր ոլորտներում ավելի հետ ընկավ, քան էր Սովետի ժամանակ, ու շատերս սկսեցինք վատ ապրել ու ատել երկուշաբթին։ Կապիտալիզմը, բացի ոմանց համար լավ տուն-ավտո-բան-մանից, բերեց նաև մի ուրիշ բան՝ մարդ, անհատ։ Անհատապաշտություն։ Ու ի՞նչ էր էդ մարդը՝ մի հատ մեծ էգո։ Մեծ էգո պուճուր տարածքում։
Ու էլի հարցս՝ եթե Սովետից պրծնելը պիտի էս բերեր, ապա սխալի փնտրտուքը չի՞ տանում դեպի 88 ու հետո՝ անկախություն։ Գուցե որոշ երկրների համար ձեռնտու էր անկախանալը, կողքերքը Եվրոպա-բան, երկրի ռեսուրսները՝ բոլ-բոլ, բայց Հայաստանը ի՞նչ շահեց։ Դրա պատասխանն ա, ավելի ճիշտ՝ էր- Արցախը։ Սովետից դուրս գալը Հայաստանի ու հայի համար կոնցեպտուալ նշանակություն ստացավ Արցախով։ Բայց ղարաբաղյան շարժման ալիքի վրա նախագահ դարձածը շուտով հրաժարվեց շարժման բոլոր նպատակներից՝ լավ չեք ապրելու։ Ինքը գնաց, մնաց իրա գցած ցեցը։
